به گزارش سلامت نیوز به نقل از timesofindia، تعداد افرادی که در خانه قند خون ناشتا طبیعی دارند اما در آزمایشگاه با HbA1c بالا مواجه می‌شوند، رو به افزایش است. این موضوع برای بسیاری گیج‌کننده و نگران‌کننده است، اما در واقع پدیده‌ای شایع محسوب می‌شود.

در اغلب موارد، این اختلاف به این دلیل رخ می‌دهد که قند خون در طول روز و به‌ویژه بعد از غذا بالا می‌رود؛ افزایش‌هایی که به چشم نمی‌آیند، اما طی هفته‌ها و ماه‌ها روی هم جمع می‌شوند و شاخص‌های بلندمدت را بالا می‌برند، حتی اگر عدد صبحگاهی طبیعی باشد.

قند ناشتا و HbA1c چه تفاوتی دارند؟

• قند خون ناشتا فقط یک لحظه خاص را نشان می‌دهد؛ معمولاً پس از ۸ تا ۱۲ ساعت ناشتایی، زمانی که بدن در پایدارترین حالت خود است. این همان عددی است که اغلب افراد صبح‌ها با دستگاه خانگی اندازه می‌گیرند.

• HbA1c اما داستانی کاملاً متفاوت را روایت می‌کند. این شاخص میانگین قند خون شما در ۲ تا ۳ ماه گذشته را نشان می‌دهد و بر اساس میزان اتصال قند به هموگلوبین گلبول‌های قرمز اندازه‌گیری می‌شود.

مطالعات مورد حمایت انجمن دیابت آمریکا نشان داده‌اند که حتی افزایش‌های خفیف و مکرر قند خون در طول روز می‌توانند HbA1c را بالا ببرند، بدون آنکه قند ناشتا تغییر محسوسی داشته باشد. به همین دلیل، بسیاری از متخصصان HbA1c را شاخص قابل‌اعتمادتر سلامت متابولیک در بلندمدت می‌دانند.

نقش پنهان افزایش قند بعد از غذا

یکی از مهم‌ترین یافته‌ها در پژوهش‌های دیابت این است که افزایش قند خون پس از غذا می‌تواند تا ۷۰ درصد HbA1c را در افراد مبتلا به پیش‌دیابت یا دیابت اولیه تعیین کند.

نکته مهم اینجاست که:

• قند خون معمولاً ۴۵ تا ۷۵ دقیقه بعد از غذا به بالاترین حد خود می‌رسد.

• بسیاری از افراد اگر هم قند خود را اندازه بگیرند، این کار را دو ساعت بعد از غذا انجام می‌دهند و در نتیجه اوج واقعی قند خون را از دست می‌دهند.

داده‌های دستگاه‌های پایش مداوم قند خون (CGM) نشان می‌دهد که افراد زیادی با قند ناشتا طبیعی، بلافاصله پس از غذا از محدوده سالم عبور می‌کنند، بدون آنکه متوجه شوند. همین نوسانات پنهان، HbA1c را به‌تدریج بالا می‌برد.

چرا قند ناشتا می‌تواند سال‌ها طبیعی بماند؟

در مراحل اولیه مقاومت به انسولین، پانکراس هنوز قادر است انسولین بیشتری ترشح کند تا قند خون ناشتا را کنترل کند. گزارش‌های فدراسیون بین‌المللی دیابت نشان می‌دهد که قند ناشتا معمولاً آخرین شاخصی است که دچار اختلال می‌شود.

در این حالت، فرد ممکن است دچار وضعیتی به نام هیپرگلیسمی پس از غذا (isolated postprandial hyperglycaemia) باشد؛ یعنی:

• قند ناشتا طبیعی است

• اما قند خون بعد از غذا به‌طور قابل‌توجهی بالا می‌رود

• و HbA1c افزایش می‌یابد

چه عواملی این اختلاف را تشدید می‌کنند؟

برخی عادت‌های روزمره می‌توانند نوسانات قند بعد از غذا را تشدید کنند، بدون اینکه قند ناشتا را تغییر دهند:

مطالعات نشان داده‌اند که واکنش افراد به یک غذای مشابه می‌تواند کاملاً متفاوت باشد؛ عواملی مانند باکتری‌های روده، ژنتیک و حساسیت به انسولین در این تفاوت نقش دارند.

همچنین برخی شرایط پزشکی می‌توانند بر HbA1c اثر بگذارند:

• کم‌خونی خفیف ممکن است HbA1c را بالا نشان دهد

• مشکلات کلیوی یا کبدی می‌توانند نحوه پردازش قند در بدن را تغییر دهند

این موضوع چه معنایی برای تشخیص و درمان دارد؟

از آنجا که قند ناشتا می‌تواند برای مدت طولانی طبیعی بماند، تکیه صرف بر آن ممکن است تشخیص زودهنگام اختلالات قند خون را به تأخیر بیندازد. به همین دلیل، سازمان جهانی بهداشت و انجمن‌های معتبر دیابت، HbA1c را یکی از ابزارهای اصلی تشخیص زودهنگام می‌دانند.

برای درک بهتر وضعیت واقعی بدن:

می‌تواند افزایش‌های پنهان را آشکار کند.

خبر خوب این است که اقدامات ساده‌ای مثل:

• پیاده‌روی کوتاه بعد از غذا

• کاهش کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده

• بهبود کیفیت خواب

می‌توانند هم نوسانات قند بعد از غذا و هم HbA1c را کاهش دهند.

قند ناشتا طبیعی همیشه به معنای کنترل مناسب قند خون نیست. HbA1c تصویر کامل‌تری از فراز و فرودهای قند خون در زندگی روزمره ارائه می‌دهد؛ نوساناتی که تست‌های روزانه اغلب آن‌ها را نادیده می‌گیرند.

درک تفاوت میان این دو شاخص می‌تواند به شناسایی زودهنگام مشکلات متابولیک و محافظت بهتر از سلامت در بلندمدت کمک کند.