هر ساله با شروع فصل پاییز، ویروس آنفولانزا در جامعه شیوع پیدا می‌کند و سلامت گروه‌ های مختلف جامعه، به‌ ویژه کودکان، سالمندان، و بیماران دارای نقص ایمنی را تهدید می‌ نماید. با توجه به تنوع واکسن‌ های موجود در بازار ایران و همچنین افزایش تقاضا، انتخاب آگاهانه واکسن مناسب و شناخت منابع معتبر برای تهیه و تزریق آن اهمیت بالایی دارد.

در این مقاله، به بررسی سه واکسن معتبر آنفولانزا که هر ساله در ایران قابل تهیه هستند می‌ پردازیم و نکاتی مهم پیرامون نحوه تزریق، گروه‌ های پرخطر، منع مصرف، زمان مناسب و مراکز تزریق واکسن را مرور خواهیم کرد.

چرا واکسن آنفولانزا مهم است؟

آنفولانزا نوعی بیماری ویروسی واگیردار است که توسط ویروس‌های Influenza A و B ایجاد می‌ شود. این بیماری می‌ تواند در افراد سالم نیز منجر به بستری‌ شدن، عوارض تنفسی، عفونت ثانویه یا حتی مرگ شود. واکسیناسیون سالانه یکی از مؤثرترین روش‌ های پیشگیری از ابتلا یا کاهش شدت بیماری در افراد واکسینه‌ شده محسوب می‌شود.

با توجه به اینکه سویه‌ های ویروس آنفولانزا سالانه تغییر می‌ کنند، سازمان جهانی بهداشت هر سال ترکیب سویه‌ های واکسن جدید را اعلام می‌ کند. بنابراین، حتی اگر سال گذشته واکسن زده‌ اید، امسال نیز نیاز به واکسیناسیون دارید.

معرفی واکسن‌ های معتبر آنفولانزا در ایران

در حال حاضر، سه نوع واکسن آنفولانزا در بازار ایران توزیع می‌ شود که هر سه چهارظرفیتی بوده و قابلیت محافظت در برابر دو سویه A و دو سویه B را دارند:

1. واکسن هلندی Influvac Tetra

• سازنده: شرکت Abbott، هلند
• نوع: چهارظرفیتی غیرفعال شده
• سن مناسب مصرف: از ۶ ماه به بالا
• ویژگی‌ها:
  • اثربخشی بالا در پیشگیری از انواع سویه‌های ویروس
  • تأیید شده توسط سازمان بهداشت جهانی (WHO)
  • مناسب برای افراد سالمند، کودکان، بیماران دیابتی و گروه‌های پرخطر
• نکته مهم: این واکسن بر پایه تخم‌ مرغ تولید شده و در افرادی که به پروتئین تخم‌ مرغ حساسیت شدید دارند، باید تزریق آن خودداری کنند. در این موارد، توصیه می‌شود حتماً پیش از تزریق با پزشک یا متخصص آلرژی مشورت شود.

2. واکسن فرانسوی Vaxigrip Tetra

• سازنده: Sanofi Pasteur، فرانسه
• نوع: چهارظرفیتی غیرفعال شده
• تأییدیه‌ها: دارای مجوز سازمان جهانی بهداشت، EMA، و توصیه شده برای استفاده در بارداری
• ویژگی‌ها:
  • مناسب برای بارداران، سالمندان، بیماران قلبی، تنفسی، کلیوی
  • قابل تزریق برای افراد ۶ ماه به بالا
  • یکی از پرمصرف‌ ترین واکسن‌های آنفولانزا در دنیا
• نکته پزشکی: مانند نوع هلندی، بر پایه تخم‌ مرغ تهیه شده است و افراد دارای حساسیت به پروتئین تخم مرغ باید حتما با پزشک متخصص مشورت کنند یا از تزریق آن خودداری کنند.

3. واکسن ایرانی فلوگارد (Fluguard)

• سازنده: شرکت نیواد فارمد سلامت، ایران
• نوع: چهارظرفیتی نوترکیب
• ویژگی ممتاز:
  • واکسن نوترکیب، فاقد هرگونه ماده با منشأ تخم‌ مرغ، آنتی‌ بیوتیک یا مواد نگهدارنده
  • انتخاب مناسب برای افراد حساس به تخم‌ مرغ
  • دارای قیمت مناسب‌ تر نسبت به واکسن‌ های وارداتی

واکسن آنفولانزا برای چه کسانی ضروری است؟

بر اساس پروتکل‌ های سازمان جهانی بهداشت و وزارت بهداشت ایران، گروه‌ های زیر باید در اولویت واکسیناسیون آنفولانزا قرار گیرند:

• افراد بالای ۶۵ سال
• کودکان ۶ ماه تا ۵ سال
• زنان باردار
• بیماران مزمن (دیابتی، قلبی، کلیوی، تنفسی)
• مبتلایان به بیماری‌ های نقص ایمنی
• کارکنان بخش درمان و آموزش
• افراد ساکن در خانه سالمندان یا مراکز نگهداری

واکسن آنفولانزا برای چه کسانی ضروری است؟

بر اساس پروتکل‌ های سازمان جهانی بهداشت و وزارت بهداشت ایران، گروه‌ های زیر باید در اولویت واکسیناسیون آنفولانزا قرار گیرند:

• افراد بالای ۶۵ سال
• کودکان ۶ ماه تا ۵ سال
• زنان باردار
• بیماران مزمن (دیابتی، قلبی، کلیوی، تنفسی)
• مبتلایان به بیماری‌ های نقص ایمنی
• کارکنان بخش درمان و آموزش
• افراد ساکن در خانه سالمندان یا مراکز نگهداری

تزریق واکسن آنفولانزا در بارداری و شیردهی

مطالعات جهانی نشان داده‌اند که واکسن‌ های غیر فعال‌ شده آنفولانزا در تمام مراحل بارداری ایمن هستند. به‌ ویژه در سه‌ ماهه دوم و سوم، واکسیناسیون می‌ تواند از بروز عوارض خطرناک آنفولانزا در مادر و جنین پیشگیری کند.

همچنین تزریق واکسن در دوران شیردهی کاملاً مجاز است و موجب افزایش ایمنی نوزاد نیز خواهد شد.

نحوه صحیح تزریق واکسن آنفولانزا

تزریق واکسن آنفولانزا معمولاً به‌صورت عضلانی انجام می‌شود:

• در کودکان زیر ۲ سال: عضله «وستوس لترالیس» در ران
• در بزرگسالان و کودکان بالای ۲ سال: عضله دلتوئید بازو

مقدار تزریق برای کودکان و بزرگسالان یکسان (۰.۵ میلی‌ لیتر) است. برای کودکان زیر ۹ سال که اولین بار واکسن می‌زنند، یک نوبت دوز دوم بعد از ۴ هفته لازم است.

بهترین زمان برای تزریق واکسن آنفولانزا

واکسیناسیون باید هر سال پیش از شروع فصل سرما انجام شود. شهریور تا مهرماه زمان ایده‌ آل تزریق است، زیرا حدود ۲ تا ۳ هفته طول می‌کشد تا ایمنی کامل ایجاد شود. با این حال، حتی در پاییز و زمستان هم دریافت واکسن برای افراد پرخطر توصیه می‌شود.

موارد منع مصرف واکسن آنفولانزا

• تب یا علائم فعال بیماری در بدن
• سابقه واکنش حساسیتی شدید به دوز قبلی واکسن
• بیماری‌ های خودایمنی پیشرفته در مرحله حاد
• تجربه سندرم گیلن‌باره یا سندرم استیون‌جانسون پس از واکسیناسیون
• بیماران سرطانی در دوره شیمی‌ درمانی (با نظر پزشک)

شرایط نگهداری واکسن

واکسن آنفولانزا باید در دمای ۲ تا ۸ درجه سانتی‌ گراد نگهداری شود و در معرض نور مستقیم یا یخ‌ زدگی قرار نگیرد. از زمان خرید تا تزریق، لازم است زنجیره سرد حفظ شده و حمل واکسن در کیف سرد پزشکی انجام گیرد.

راهنمای تهیه واکسن آنفولانزا؛ از انتخاب تا تزریق

برای دریافت واکسن آنفولانزای چهارظرفیتی، سه مسیر اصلی در دسترس شهروندان قرار دارد:

مراکز درمانی و کلینیک‌ های تخصصی واکسیناسیون

در بسیاری از مراکز پزشکی معتبر، خدمات تزریق واکسن آنفولانزا همراه با مشاوره پیش از تزریق ارائه می‌شود. این مراکز معمولاً واکسن‌ های مورد تأیید مانند Influvac Tetra (هلندی)، Vaxigrip Tetra (فرانسوی) و فلوگارد (ایرانی) را در دسترس دارند. همچنین در برخی مراکز، امکان نوبت‌ دهی تلفنی و مشاوره حضوری فراهم است.

داروخانه‌ های معتبر سطح کشور

داروخانه‌ های منتخب دارای مجوز فروش واکسن آنفولانزا، گزینه‌ ای برای تهیه مستقیم واکسن هستند. توجه داشته باشید که تزریق واکسن پس از خرید، باید در یک مرکز درمانی یا توسط کادر بهداشتی انجام شود.

 داروخانه‌ های هلال احمر

هلال احمر در بسیاری از استان‌ ها و شهرها، واکسن‌ آنفولانزای وارداتی (هلندی و فرانسوی) را در اختیار دارد. با توجه به تقاضای بالا در فصل پاییز و زمستان، پیشنهاد می‌شود پیش از مراجعه حضوری با شعب هلال احمر تماس گرفته و از موجودی واکسن مطلع شوید.
همچنین باید در نظر داشت که ازدحام در داروخانه‌ ها، به‌ ویژه در فصل پاییز و زمستان، ممکن است خود به‌ عنوان یک عامل جدی در انتقال ویروس‌ های تنفسی مانند آنفولانزا و کرونا عمل کند. رعایت پروتکل‌های بهداشتی مانند زدن ماسک، رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی و ضدعفونی دست‌ ها ضروری است. با این حال، مراجعه به مراکزی که نوبت‌ دهی منظم و آنلاین، محیط کنترل‌ شده و خدمات تزریق با رعایت کامل اصول بهداشتی ارائه می‌ دهند، انتخابی ایمن‌ تر و مطمئن‌ تر خواهد بود.

جمع‌بندی

انتخاب واکسن مناسب آنفولانزا، به ویژه برای گروه‌ های پرخطر، گامی مهم در حفظ سلامت فردی و اجتماعی است. آگاهی از انواع واکسن‌ های موجود، زمان‌ بندی صحیح تزریق و مراجعه به مراکز معتبر می‌ تواند از بسیاری از هزینه‌ ها و عوارض احتمالی پیشگیری کند.