امروزه مراقبت از سلامت روان بچه‌ها یکی از مهم‌ترین وظایف والدین و مربیان است. با وجود فشارهای آموزشی، تغییرات اجتماعی و گاهی تنهایی‌های بچه ها در سنین پایین، اگر ما به‌ عنوان پدر و مادر نقش فعالی در حمایت روانی از آن‌ها نداشته باشیم، ممکن است آسیب‌های عمیقی شکل بگیرند که در آینده هم همراه‌شان بماند. به همین دلیل حفظ سلامت روان کودک در خانه تبدیل به تکنیکی شده که همه والدین باید از آن اطلاع داشته باشند.

خبر خوب این است که برای مراقبت از سلامت روان بچه‌ها لازم نیست خودتان روانشناس باشید یا ابزار پیچیده‌ای داشته باشید. خیلی وقت‌ها، همین رفتارهای ساده روزمره می‌تونه معجزه کنه. در ادامه ۱۵ راهکار ساده و مؤثر آورده‌ایم که می‌تونید به راحتی در خانه اجرا کنید تا بچه‌ها حال بهتری داشته باشن و ذهنی سالم‌تر بسازن.

۱. با کودک خود وقت با کیفیت بگذرانید

بچه‌ها بیش از هر چیز به توجه واقعی ما نیاز دارند. وقتی با آن‌ها وقت می‌گذرانید، سعی کنید گوشی‌تان را کنار بگذارید و تمام حواس‌تان به کودک‌تان باشد. بازی کردن، کتاب خواندن یا حتی گفت‌وگوی ساده در مورد روزش، به او احساس امنیت می‌دهد. این لحظه‌های ساده، پایه‌های دلبستگی سالم را می‌سازند و به کودک نشان می‌دهند که ارزش شنیده شدن دارد. وقت با کیفیت، یعنی حضور واقعی و فعال در کنار کودک، نه فقط بودن فیزیکی.

۲. احساساتش را بشناسید و به رسمیت بشناسید

یکی از مهم‌ترین نیازهای روانی کودک، درک شدن است. وقتی فرزندتان ناراحت، عصبانی یا هیجان‌ زده است، به جای قضاوت یا نادیده گرفتن، سعی کنید احساسش را بشناسید و آن را به زبان بیاورید. بگویید: «می‌فهمم که ناراحتی»، یا «حق داری عصبانی باشی». این کار باعث می‌شود کودک یاد بگیرد احساساتش را سالم‌تر ابراز کند و خودش را با تمام عواطفش بپذیرد.

۳. برای بچه ها فضای امن و بدون قضاوت در خانه ایجاد کنید

خانه‌ای که در آن کودک بتواند بدون ترس از سرزنش، درباره‌ دغدغه‌ها یا اشتباهاتش صحبت کند، خانه‌ای سالم است. اگر کودک بداند که حتی وقتی اشتباه می‌کند، باز هم شنیده می‌شود و حمایت می‌شود، احساس امنیت عمیقی در او شکل می‌گیرد. این فضا به او کمک می‌کند فرزندتان اعتماد به‌ نفس بالاتری داشته باشد و از سرکوب احساساتش جلوگیری شود.

۴. برای حفظ سلامت روان بچه ها باید به آنها گوش دهید

گوش دادن واقعی یعنی فقط منتظر نوبت صحبت خودت نباشی، بلکه واقعاً بخوای حرف‌های کودک رو درک کنی. وقتی کودک‌ تان با شما صحبت می‌کند، تماس چشمی داشته باشید، با سر تکان دهید، سؤال بپرسید و با بدن‌تان نشان دهید که با تمام وجود در لحظه هستید. حتی چند دقیقه گوش دادن با کیفیت، می‌تونه دنیای کودک رو متحول کنه.

۵. از مقایسه کردن با دیگران بپرهیزید

مقایسه کردن کودک با همکلاسی‌ها، خواهر و برادر یا حتی خودتان در کودکی، یکی از مخرب‌ترین کارهاست. این کار باعث می‌شود کودک حس کند هرگز کافی نیست و دائماً باید برای تأیید شدن تلاش کند. به جای مقایسه، روی مسیر رشد شخصی خودش تمرکز کنید. بپرسید: «نسبت به قبل چه پیشرفتی داشتی؟»

۶. کودک را در تصمیم‌ گیری‌های ساده مشارکت دهید

وقتی به کودک اجازه داده می‌شود در مورد مسائل ساده‌ای مثل انتخاب لباس، غذا یا فعالیت‌های بعد از مدرسه تصمیم بگیرد، حس ارزشمندی و کنترل بیشتری پیدا می‌کند. این مشارکت نه‌ تنها به او مهارت تصمیم‌ گیری می‌آموزد، بلکه باعث می‌شود بیشتر احساس تعلق و مسئولیت کند. لازم نیست انتخاب‌های بزرگ باشند، مهم اینه که حس اثرگذاری رو تجربه کنه.

۷. عادت خواب سالم را در او نهادینه کنید

خواب کافی و باکیفیت تأثیر مستقیمی بر خلق‌ و خوی، تمرکز و سلامت روان کودک دارد. یک برنامه منظم خواب، محیط آرام پیش از خواب (مثل خاموش کردن صفحه‌نمایش‌ها) و قصه‌گویی شبانه می‌توانند به تنظیم ریتم خواب کودک کمک کنند. بی‌خوابی یا خواب نامنظم، اضطراب و تحریک‌پذیری را افزایش می‌دهد، پس به آن اهمیت دهید.

۸. تغذیه متعادل و شاد برایش فراهم کنید

آنچه کودک می‌خورد، مستقیماً بر حال روانی‌ اش اثر می‌گذارد، در واقع تاثیر خوراکی بر سلامت روان کودک انکار ناپذیر است. غذاهایی که سرشار از قند یا مواد افزودنی هستند می‌توانند باعث افت و خیز خلق‌ و خو شوند. در عوض، تغذیه‌ای با سبزیجات، میوه‌ها، پروتئین و چربی‌های سالم، انرژی پایدار و خلق‌ و خوی بهتری به کودک می‌دهد. همچنین، زمان غذا خوردن را به فرصتی برای گفت‌وگو و صمیمیت تبدیل کنید.

۹. بازی‌های آزاد و بدون ساختار انجام دهید

بازی آزاد، یعنی زمانی که کودک می‌تواند بدون قوانین مشخص یا هدایت شدید، با خلاقیت خودش بازی کند. این نوع بازی به تخلیه هیجانی، رشد تخیل و کاهش استرس کمک می‌کند. حتی در روزهای شلوغ هم چند دقیقه بازی آزاد در حیاط، اتاق یا پارک می‌تواند تأثیر مثبتی داشته باشد. بگذارید گاهی بازی‌ها بی‌هدف، کثیف یا حتی بی‌نظم باشند!

۱۰. از تکنولوژی به اندازه و آگاهانه استفاده کنید

تکنولوژی بخشی از زندگی امروزی‌ است، اما مصرف بیش از حد آن می‌تواند باعث کاهش تعاملات واقعی، افزایش اضطراب و حتی اختلال خواب در بچه ها شود. استفاده از موبایل، تبلت و تلویزیون باید زمان‌ بندی شده و همراه با هدف مشخص باشد. بهتر است در ساعاتی خاص، همه اعضای خانواده ابزارهای دیجیتال را کنار بگذارند تا ارتباط انسانی بیشتر شود.

۱۱. الگوی رفتاری آرامش و احترام باشید

بچه‌ها بیشتر از آن‌ که با حرف‌های ما تربیت شوند، از رفتار ما یاد می‌گیرند. اگر در برخورد با چالش‌ها آرام، محترم و منطقی باشید، فرزندتان هم یاد می‌گیرد همین‌طور رفتار کند. دعوا، فریاد یا تحقیر، حتی اگر خطاب به او نباشد، امنیت روانی‌ اش را تهدید می‌کند. آرامش شما، خانه را به پناهگاهی امن تبدیل می‌کند. در واقع برای حفظ سلامت روان بچه ها باید روی سلامت روان خودتان هم بیشتر کار کنید.

۱۲. بگذارید شکست را تجربه کند و یاد بگیرد

محافظت افراطی از کودک در برابر شکست، شاید در کوتاه‌ مدت آرامش بدهد، اما در بلند مدت توان تاب‌آوری‌ اش را کاهش می‌دهد. وقتی کودک شکست می‌خورد، فرصت ارزشمندی برای رشد در اختیار دارد. به جای حل همه‌ چیز برایش، در کنارش باشید، حمایت کنید و کمکش کنید از اشتباهاتش یاد بگیرد. شکست، بخشی از مسیر موفقیته.

۱۳. کودک را تشویق به بیان خلاقانه احساساتش کنید

نقاشی، نوشتن داستان، موسیقی یا حتی ساخت کاردستی، ابزارهای فوق‌ العاده‌ای برای بیان احساسات هستند. برخی از بچه‌ها نمی‌توانند احساساتشان را به زبان بیاورند، اما از طریق هنر می‌توانند آن‌ها را پردازش کنند. ابزارهای ساده‌ای مثل دفتر نقاشی یا رنگ انگشتی می‌تونند راهی برای ورود به دنیای درونی کودک باشند.

۱۴. از او بابت تلاش‌هایش قدردانی کنید، نه فقط نتایج (این نکته بسیار مهم است)

تمرکز روی نتیجه باعث اضطراب و ترس از شکست می‌شود. به جای گفتن «آفرین که ۲۰ گرفتی»، بگویید «آفرین که تلاش کردی». این شیوه‌ تشویق، عزت‌نفس کودک را بر پایه‌ رشد و یادگیری می‌سازد، نه تایید بیرونی. بچه‌ها وقتی برای مسیرشان ارزش قائل شویم، انگیزه‌ بیشتری برای ادامه خواهند داشت.

۱۵. وقتی نیاز بود، از مشاور متخصص کودک کمک بگیرید

همه‌ ما محدودیت‌هایی داریم و کمک گرفتن از متخصص، نشانه‌ آگاهی است، نه ضعف. اگر متوجه شدید کودک‌تان به صورت مداوم غمگین، مضطرب یا منزوی است، بهتر است با یک روانشناس کودک مشورت کنید. مشاوره به شما ابزارهای درست‌تری برای حمایت می‌دهد و گاهی تنها چند جلسه، می‌تواند تغییر بزرگی ایجاد کند. اگر امکان حضور در کلینیک های مشاوره را ندارید می توانید با استفاده از لینک زیر مشاوره تلفنی کودک بخرید:

https://www.wikiravan.com/%D9%85%D8%B4%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%87-%D8%AA%D9%84%D9%81%D9%86%DB%8C-%DA%A9%D9%88%D8%AF%DA%A9

همراهی مشاور کمک می کند بهترین تصمیم را برای حفظ سلامت روان کودک خود بگیرید.