عملیات رمضان یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین عملیات‌های دوران دفاع مقدس ایران علیه رژیم بعث عراق بود که در تاریخ ۲۲ تیر ۱۳۶۱ (۱۳ رمضان ۱۴۰۲ هجری قمری) آغاز شد و به مدت ۱۷ روز ادامه داشت. این عملیات که در منطقه شرق بصره و با رمز “یا صاحب الزمان (عج)“ انجام گرفت، اولین عملیات گسترده و تهاجمی ایران در خاک عراق بود.

پیشروی محدود نیروهای ایرانی در برخی محورها و وارد آوردن ضربات سنگین به تجهیزات و نفرات دشمن؛ تضعیف روحیه ارتش عراق و افشای ضعف‌های رژیم صدام در مدیریت دفاعی؛ تثبیت حضوری قدرتمندانه از سوی ایران در مرزهای بین‌المللی و فشار بر عراق برای مذاکره؛ معرفی بیشتر قدرت رزمندگان ایرانی در سطح بین‌المللی با وجود پشتیبانی غرب و شرق از عراق از دستاوردهای مهم این عملیات به‌شمار می‌آید.

در این عملیات که یکی از بزرگ‌ترین و پیچیده‌ترین نبردهای دوران جنگ تحمیلی بود، رزمندگان بسیاری از استان مرکزی، چه در قالب یگان‌های رزمی و چه در واحدهای پشتیبانی، حضور فعال داشتند. جوانان شجاع استان مرکزی، به‌ویژه از شهرهای اراک، ساوه، خمین و دیگر مناطق، به‌صورت داوطلبانه در قالب یگان‌های سپاه پاسداران، بسیج و ارتش در این عملیات شرکت داشتند.

واحدهای عملیاتی استان در این عملیات به‌عنوان بخشی از نیروی خط‌شکن ایرانی، در پیشروی جبهه و عبور از موانع دشمن نقش مؤثری ایفا کردند. نیروهای پشتیبانی و ستادی استان مرکزی، ازجمله واحدهای مهندسی رزمی و تدارکات، با تأمین امکاناتی مانند تجهیزات ضروری، مواد غذایی و کمک‌های پزشکی، نیازهای جبهه را برطرف کردند.

همچنین فرماندهانی از استان مرکزی در عملیات رمضان مسئولیت‌های مهمی بر عهده داشتند و وظیفه هدایت و رهبری نیروها را به عهده داشتند. بسیاری از این فرماندهان، نقش کلیدی در جابه‌جایی نیروها در مناطق حساس و همچنین هماهنگی و طرح‌ریزی عملیات داشتند.

استان مرکزی در عملیات رمضان، شهدای بسیاری را تقدیم انقلاب اسلامی کرد. این شهدا نمادی از ایثار و فداکاری مردم این خطه بودند که با شجاعت در مقابل دشمن ایستادند. ۱۸۷ نفر از فرزندان دیار آفتاب با لب‌های تشنه به شهادت رسیدند و از میان آنها ۷۲ نفر در روز ۵ مرداد مفقودالاثر شدند.

از شهدای شاخص اراک و استان مرکزی در عملیات رمضان می‌توان به شهید ناصر بختیاری، شهید حمید جهان‌پناه، و شهید عقیل صالحی مرزیجرانی اشاره کرد.