خبرگزاری مهر؛ گروه استان‌ها: گرمای بی‌سابقه هوا در ماه‌های اخیر، نه تنها آسایش شهروندان را تحت تأثیر قرار داده، بلکه به معضلی جدی‌تر در حوزه بهداشت عمومی تبدیل شده است.
افزایش چشمگیر موارد گزش توسط جانوران زهرآگین، به ویژه مار و عقرب در هوای گرم روی می‌دهد و استان کردستان، با طبیعت بکر و اقلیم متنوع خود، همواره زیستگاه گونه‌های مختلفی از این خزندگان بوده، اما داده‌های سال ۱۴۰۳ نشان‌دهنده روندی نگران‌کننده در این زمینه است که نیازمند توجه فوری و رعایت دقیق نکات ایمنی از سوی شهروندان، به ویژه ساکنان مناطق روستایی و عشایری است.
وضعیت گزش جانوران زهرآگین در کردستان
مدیر پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های مرکز بهداشت استان کردستان، عصر یکشنبه در خبری به رسانه‌های کردستان با ارائه آماری از موارد گزش در سال ۱۴۰۳، وضعیت موجود را تشریح کرد و گفت: بر اساس گزارش‌های رسمی، در این سال ۱۵۶ نفر در استان دچار مارگزیدگی شده‌اند که میزان بروز آن معادل ۷.۸ نفر در هر هزار نفر جمعیت است.
جهانبخش یوسفی، بیان کرد: شهرستان‌های بانه و سقز با بالاترین میزان بروز مارگزیدگی و دهگلان با کمترین آمار، در صدر و قعر این جدول قرار دارند و متأسفانه، پیامد این حوادث در کردستان، به فوت سه نفر از هموطنان منجر شده که عمق فاجعه را بیشتر نمایان می‌سازد.
وی تصریح کرد: علاوه بر مارگزیدگی، عقرب‌گزیدگی نیز در استان از آمار بالایی برخوردار است و در سال ۱۴۰۳، ۹۴۷ نفر در کردستان توسط عقرب گزیده شده‌اند که میزان بروز آن به ۵۳ نفر در هر هزار نفر جمعیت می‌رسد.
وی اذعان کرد: شهرستان سروآباد با ۲۰.۲ نفر در هر صد هزار نفر جمعیت، بالاترین و سقز با ۲۲.۴ نفر در هر صد هزار نفر جمعیت، کمترین آمار عقرب‌گزیدگی را به خود اختصاص داده‌اند.
مدیر پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های مرکز بهداشت استان کردستان یادآور شد: همچنین، یک مورد فوت ناشی از عقرب‌گزیدگی نیز در این دوره زمانی گزارش شده است و نکته قابل توجه اینکه بیشترین موارد عقرب‌گزیدگی در ماه‌های گرم سال، یعنی مرداد (۲۲.۹ درصد) و شهریور (۱۸.۹ درصد) و کمترین آن در دی و بهمن ماه رخ داده است.
پیشگیری کلید مقابله با مخاطرات پنهان
یوسفی با تأکید بر اهمیت پیشگیری، به نکات حیاتی برای جلوگیری از گزش مار و عقرب اشاره و خاطرنشان کرد: در صورت مواجهه با گزش، درمان‌های پزشکی سریع و مؤثر از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند.
وی گفت: تزریق ضد سم (آنتی‌توکسین) و داروهای مسکن برای کاهش درد، از جمله رایج‌ترین روش‌های درمانی هستند و همچنین، پیشگیری از عفونت و مراقبت‌های ویژه، نقش مهمی در جلوگیری از بروز عوارض جدی دارند.
مدیر پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های مرکز بهداشت کردستان به شهروندان توصیه کرد: در روزهای گرم و پیش از ورود به مکان‌های خنک و سایه‌دار مانند شکاف کوه‌ها، غارها، سنگ‌های کنار چشمه‌ها و زیر شاخه درختان، از عدم وجود مار اطمینان حاصل کنند.
وی تصریح کرد: هنگام راه رفتن میان علف‌های بلند، با دقت زیر پا را پایش و با استفاده از یک چوب دستی یا عصا و کشیدن آن به زمین و ضربه زدن به سنگ‌ها یا شاخه‌ها، از وجود مار آگاه شوند.
نکات ایمنی حیاتی در مناطق پرخطر
مدیر پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های مرکز بهداشت استان کردستان با اشاره به اینکه بسیاری از مارگزیدگی‌ها در ناحیه زانو به پایین رخ می‌دهند، تأکید کرد: پوشیدن کفش‌های مناسب مانند چکمه و پوتین و جوراب‌های ضخیم، می‌تواند از ناحیه زیر زانوی پا محافظت کند.
یوسفی همچنین از دست بردن به زیر توده‌های سنگ یا داخل توده‌های علف را که اغلب آشیانه مارها هستند، منع کرد.
وی اضافه کرد: نکته حائز اهمیت دیگر، پرهیز از تحریک و صید بی‌مورد مارها است، چرا که بسیاری از گزش‌ها به دنبال اقدام به صید مار و تحریک حیوان اتفاق می‌افتد و در مسافرت یا گردش در جنگل‌ها، پارک‌ها یا کوهستان‌هایی که ممکن است زیستگاه مار باشند، رها کردن کوله پشتی و لباس‌ها روی زمین ممنوع است و هنگام دوباره پوشیدن کفش‌ها، باید داخل آن‌ها را به دقت وارسی کرد.
خطر پنهان با مار مرده و گزش رفلکسی
مدیر پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های مرکز بهداشت استان کردستان تصریح کرد: یکی از هشدارهای مهم پرهیز از دست زدن به مار سمی مرده، به ویژه در ساعات اولیه مرگ آن است.
یوسفی تأکید کرد: خطر گزش رفلکسی در برخی مارها تا ساعت‌ها پس از مرگ وجود دارد و می‌تواند بسیار خطرناک باشد و این پدیده، که ناشی از پاسخ‌های عصبی باقی‌مانده در بدن مار است، می‌تواند منجر به تزریق سم به فرد شود، حتی اگر مار زنده نباشد.
پاکسازی محیط زندگی گامی مهم در پیشگیری
برای پیشگیری از مارگزیدگی در مناطق روستایی و کشاورزی، یوسفی بر لزوم پاکسازی اطراف خانه‌ها از مکان‌هایی که برای مخفی شدن مارها مناسب هستند، مانند توده زباله، بوته‌های بلند و نخاله‌های ساختمانی، تأکید کرد.
وی افزود: کوتاه کردن شاخه‌های درختانی که در تماس با دیوارهای خانه هستند و بوته‌های گل و گیاه در حیاط و اطراف خانه، و همچنین ساخت انبار نگهداری محصولات کشاورزی دور از محل مسکونی، از دیگر اقدامات پیشگیرانه است.
یوسفی به بررسی دوره‌ای مخازن آب، حوضچه‌ها و استخرهای آب از نظر وجود مار هشدار داد و گفت: این مکان‌ها با جذب جانورانی مانند قورباغه و وزغ به عنوان طعمه‌های مورد علاقه مارها، می‌توانند سبب جذب مارها شده و خطر گزش را افزایش دهند.
با رعایت این نکات ایمنی، می‌توان از بروز حوادث ناگوار و حفظ سلامت عمومی در برابر گزش جانوران زهرآگین، به ویژه در فصول گرم سال، اطمینان حاصل کرد.