قوز قرنیه (Keratoconus) یکی از بیماری‌های مهم چشمی است که می‌تواند باعث کاهش شدید دید و حتی آسیب دائمی به چشم شود. این بیماری نوعی نازک‌شدگی و تغییر شکل تدریجی قرنیه است که معمولاً از دوران نوجوانی یا جوانی شروع می‌شود و در صورت عدم درمان به موقع، مشکلات بینایی جدی ایجاد می‌کند.

در این مقاله به بررسی کامل قوز قرنیه، علل، علائم، روش‌های تشخیص و درمان آن، و همچنین تأثیرات این بیماری بر سلامت چشم می‌پردازیم.

تعریف قوز قرنیه

قوز قرنیه بیماری‌ای است که در آن قرنیه چشم به تدریج نازک و مخروطی شکل می‌شود. قرنیه به طور طبیعی یک سطح شفاف و نیم‌کره‌ای است که وظیفه اصلی آن شکست نور و تمرکز آن روی شبکیه برای ایجاد تصویر واضح است. در قوز قرنیه، تغییر شکل این سطح باعث می‌شود نور به درستی متمرکز نشود و دید تار یا کج شود.

پیشرفت بیماری

بیماری معمولاً دوطرفه است ولی ممکن است شدت آن در هر دو چشم متفاوت باشد. پیشرفت بیماری از نوجوانی تا اواخر دهه سوم عمر معمول است، ولی گاهی نیز در سنین بالاتر اتفاق می‌افتد.

بخش دوم: علل و عوامل خطر

علل قوز قرنیه

علت دقیق قوز قرنیه هنوز کاملاً شناخته نشده، اما عوامل متعددی در بروز آن نقش دارند:

• ژنتیک: وجود سابقه خانوادگی قوز قرنیه احتمال ابتلا را افزایش می‌دهد.

• تغییرات بیوشیمیایی: تغییر در ترکیب و ساختار کلاژن قرنیه باعث نازک شدن و ضعف ساختاری آن می‌شود.

• سایش و مالش چشم: مالش مکرر و شدید چشم یکی از عوامل تشدیدکننده بیماری است.

• عوامل محیطی: آلودگی، خشکی چشم و تحریکات مکرر می‌توانند روند پیشرفت را تسریع کنند.

• بیماری‌های مرتبط: برخی بیماری‌های سیستمیک مانند سندرم داون و آتوپیک در افزایش خطر نقش دارند.

• کاهش دید تدریجی و پیشرونده

• دید تار و غیرشفاف

• ایجاد تصاویر دوگانه یا چندگانه (دوبینی)

• حساسیت به نور و خیرگی

• تغییر مکرر نمره عینک

• عدم بهبود دید با عینک معمولی

• تحریک و خارش چشم در صورت مالش چشم

بخش چهارم: روش‌های تشخیص قوز قرنیه

معاینه بالینی چشم

پزشک با معاینه دقیق چشم و بررسی تغییرات سطح قرنیه می‌تواند به تشخیص اولیه برسد.

توپوگرافی قرنیه

این روش تصویربرداری پیشرفته نقشه‌برداری دقیق از شکل و انحنای قرنیه ارائه می‌دهد و برای تشخیص و پیگیری بیماری بسیار مهم است.

پنتاکام (Pentacam)

یک دستگاه مدرن‌تر که اطلاعات سه‌بعدی کامل از قرنیه و ضخامت آن ارائه می‌دهد.

توموگرافی و OCT

بررسی لایه‌های مختلف قرنیه و شناسایی نازک شدن و تغییرات میکروسکوپی.

 کاهش شدید بینایی

با پیشرفت بیماری، تمرکز نور روی شبکیه به شدت کاهش یافته و دید فرد تار می‌شود.

 آستیگماتیسم نامنظم

تغییر شکل قرنیه باعث ایجاد انحنای غیر یکنواخت و آستیگماتیسمی می‌شود که با عینک معمولی قابل اصلاح نیست.

 پارگی و اسکار قرنیه

در موارد پیشرفته، ممکن است قرنیه دچار پارگی‌های میکروسکوپی یا اسکارهای غیرقابل درمان شود که باعث کاهش بیشتر دید می‌شود.

هیدروپس قرنیه

یکی از عوارض نادر ولی جدی قوز قرنیه است که ناشی از پارگی در غشای داخلی قرنیه و نفوذ مایع داخل چشم به قرنیه است و باعث ورم شدید و کاهش بینایی ناگهانی می‌شود.

بخش ششم: درمان‌های قوز قرنیه

 عینک و لنزهای تماسی

در مراحل اولیه، استفاده از عینک یا لنزهای تماسی سخت (سخت نفوذپذیر به اکسیژن) می‌تواند به بهبود دید کمک کند.

 کراتوکونوس کراس‌لینکینگ (CXL)

یک روش درمانی نوین که با استفاده از اشعه UV و قطره‌های ریبوفلاوین باعث تقویت و سخت شدن ساختار قرنیه می‌شود و پیشرفت بیماری را کند می‌کند.

 لنزهای اسکلرال

لنزهای بزرگ‌تر که کل سطح قرنیه را می‌پوشانند و برای بیمارانی که لنزهای معمولی برایشان مناسب نیست، کاربرد دارد.

پیوند قرنیه

در موارد شدید و پیشرفته که قرنیه به شدت آسیب دیده است، پیوند قرنیه گزینه درمانی نهایی است.

درمان‌های مکمل

• استفاده از قطره‌های اشک مصنوعی برای رفع خشکی و تحریک چشم

• درمان مشکلات زمینه‌ای مانند آلرژی یا التهاب

بخش هفتم: مراقبت‌های بعد از درمان و پیشگیری از آسیب بیشتر

• اجتناب از مالش چشم

• مراقبت از بهداشت چشم و استفاده از محافظ در برابر آلودگی و نور شدید

• مراجعه منظم به چشم‌پزشک و انجام معاینات دوره‌ای

• رعایت دستورات درمانی و مصرف داروهای تجویز شده

• مدیریت استرس و داشتن سبک زندگی سالم

بخش هشتم: تأثیر قوز قرنیه بر کیفیت زندگی

• کاهش توانایی انجام فعالیت‌های روزمره و شغلی

• مشکلات در رانندگی و استفاده از دستگاه‌های دیجیتال

• مشکلات روانی ناشی از کاهش بینایی و وابستگی به دیگران

• افزایش هزینه‌های درمانی و نیاز به مراقبت‌های مستمر

نتیجه‌گیری

قوز قرنیه یکی از بیماری‌های چشمی مهم است که در صورت تشخیص زودهنگام و درمان مناسب، می‌توان پیشرفت آن را کنترل کرد و آسیب‌های ناشی از آن را به حداقل رساند. شناخت علائم، مراجعه به موقع به پزشک و رعایت نکات مراقبتی نقش حیاتی در حفظ سلامت چشم و بهبود کیفیت زندگی بیماران دارد.

۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۴ ۱۷:۰۰