پروفسور سعدالله نصیری‌قیداری، رئیس دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان با سوابق علمی و مدیریتی درخشان از جمله نمایندگی مردم زنجان و طارم در دوره هشتم مجلس شورای اسلامی، معاونت حقوقی و پارلمانی وزارت علوم، دبیر کمیسیون ملی یونسکو و ریاست دانشگاه شهید بهشتی در گفت‌وگوی اختصاصی با خبرنگار پانا به بررسی نقش دانشگاه‌ها در توسعه علمی – صنعتی کشور، اهمیت آموزش و پرورش در مهارت‌آموزی کودکان و نوجوانان و تربیت صحیح علمی و فرهنگی پرداخت. وی که از شاگردان برجسته پروفسور ثبوتی و دارای درجه استادی در رشته فیزیک است در این گفت‌وگو به سوالات مختلفی پاسخ داد که در ادامه می‌خوانید:

کودکان و نوجوانان چگونه می‌توانند در آینده به جامعه علمی کشور کمک کنند؟

 مهارت‌آموزی در کنار تحصیل دانش‌آموزان اهمیت ویژه‌ای دارد؛ دانش‌آموزان باید علاوه بر تحصیل در کلاس‌ها، مهارت‌های مختلفی را نیز یاد بگیرند که در سال‌های اخیر به‌طور جدی در دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی مورد توجه قرار گرفته است. یکی از این مهارت‌ها که امروزه اهمیت زیادی پیدا کرده، هوش مصنوعی است؛ این تکنولوژی در بسیاری از حوزه‌ها از جمله مدیریت، آموزش و پژوهش تأثیرگذار بوده و باید از همان سنین کودکی به دانش‌آموزان آموزش داده شود.

به عنوان مثال؛ حتی کودکان سه یا چهار ساله هم می‌توانند با ابزارهای هوش مصنوعی آشنا شوند و از آن بهره‌برداری کنند. از همین رو، توصیه می‌کنم که دانش‌آموزان از سنین پایین، شروع به یادگیری مفاهیم و مهارت‌های این حوزه کنند تا در آینده به بهترین شکل ممکن از این تکنولوژی استفاده کنند.

آموزش و‌ پرورش و سازمان دانش‌آموزی چگونه می‌توانند در این زمینه نقش‌آفرینی کنند؟

 باید توجه شود که مهارت‌آموزی، تنها در کلاس درس اتفاق نمی‌افتد و دانش‌آموزان باید از بازدیدهای علمی و صنعتی بهره‌ ببرند و در گروه‌های کوچک با همراهی معلمان درباره موضوعات مختلف، بحث و تبادل‌نظر داشته باشند. اینگونه فعالیت‌ها کمک می‌کند تا دانش‌آموزان، توانایی‌های خود را به بهترین شکل شکوفا کنند.

اگر نهادهایی مثل آموزش و پرورش، سازمان دانش‌آموزی یا هر تشکل دیگری که در حوزه تربیت علمی – فرهنگی کودکان و نوجوانان نقش‌آفرین هستند، بتوانند چنین محیط‌هایی را برای دانش‌آموزان فراهم کنند، اردوهای بازدید از فضاهای علمی برگزار کنند و زمینه حضور نوجوانان در همایش‌های علمی و فرهنگی را فراهم کنند، بالطبع تاثیر بسیاری در تشکیل شخصیت علمی در کودکان و نوجوانان ایفا خواهند کرد.

دانش‌آموزان ایرانی، پتانسیل و ظرفیت بالای علمی دارند؛ ایران در طول تاریخ خود، دانشمندان بزرگی همچون زکریای رازی و ابوعلی سینا داشته و همچنین شهر و استان ما نیز با معرفی بزرگانی چون شهید شهریاری، پروفسور ثبوتی و شیخ سهروردی در سطح بین‌الملل، نقش به‌سزایی در معرفی فرهیختگان و سرآمدان ایفا کرده است. اگر دانش‌آموزان امروز مهارت‌های علمی و عملی را به خوبی یاد بگیرند، می‌توانند در آینده به دانشمندان بزرگی تبدیل شوند.

به عنوان یک شخصیت برجسته علمی در سطح ملی، موفقیت‌های علمی و صنعتی زنجان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

استان زنجان در سال‌های اخیر موفقیت‌های علمی و صنعتی مختلفی را کسب کرده است. در زمینه تحصیلات عالی و پیشرفت‌های علمی، دانشگاه‌ تحصیلات تکمیلی علوم پایه به‌ویژه در شاخص‌های کیفی، دستاوردهای بزرگی داشته‌اند. در سال‌های اخیر توانسته‌ایم با ارتقای سطح علمی، صنعت و تحقیق، جایگاه خود را در کشور تقویت کنیم. به‌طور خاص، موفقیت‌های دانشگاه علوم پایه زنجان در زمینه تولید مقالات علمی و تأسیس آزمایشگاه‌های پیشرفته در سطح کشور از جمله دستاوردهای مهمی است که طی سال‌های اخیر به دست آمده است.

به عنوان یک عضو کوچک از خانواده تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان باید اطلاع دهم که یکی از افتخارات ما، انتخاب این دانشگاه از زنجان به عنوان اولین دانشگاه در کشور در حوزه سرآمدان علمی است. در حقیقت، دانشگاه‌ ما به واسطه تحقیقات علمی و تعداد مقالات با ارجاع بالا در شاخص‌های معتبر علمی در سطح کشور شناخته شده است.

در رابطه با صنعت باید عرض کنم که توسعه پایدار در استان زنجان اهمیت ویژه‌ای دارد. زنجان با داشتن صنعتگران توانمند و بازرگانی فعال می‌تواند به عنوان یکی از قطب‌های صنعتی کشور شناخته شود. همچنین استان زنجان در زمینه معادن و بهداشت محیطی، ظرفیت‌های فراوانی برای رشد و توسعه دارد.

در دورانی که نمایندگی مردم عزیز زنجان و طارم را در دوره مجلس هشتم بر عهده داشتم، مرحوم آقای هاشمی رفسنجانی در خصوص امکان تبدیل زنجان به مرکز پایتخت کشور، گفت: «زنجان با توجه به امکانات طبیعی، آب و هوای مناسب و قابلیت‌های علمی و صنعتی می‌تواند نقش مهمی در آینده اقتصادی و علمی کشور ایفا کند.»

پایتخت شدن یک منطقه، تنها به معنای تغییر اسم نیست بلکه باید تحولی در سطح زندگی مردم و امکانات آن منطقه ایجاد شود. مردم باید از مناطق دیگر به این مناطق مهاجرت کرده و با تولید و بهره‌وری در این مناطق، زندگی بهتری داشته باشند. در برخی مناطق ممکن است تولیدات برخی محصولات کشاورزی به حد کافی برای تأمین زندگی نباشد و نیاز است که منابع و زمین‌ها به‌گونه‌ای مدیریت شوند که قابلیت تولید بیشتر را داشته باشند.

دانشگاه و صنعت را چگونه می‌توان بیش از پیش به هم پیوند داد؟

دانشگاه‌های کشور باید ارتباط خود با صنعت را تقویت کنند. دانشگاه علوم پایه زنجان، یکی از دانشگاه‌های برجسته کشور است و ارتباط خوبی با صنعت دارد اما هنوز جای پیشرفت بیشتری دارد. در این دانشگاه به واسطه سطح علمی بالای دانشجویان علی‌الخصوص در رشته‌های علوم پایه، توانمندی بالایی در شرایط کاری تخصصی، مراکز صنعتی دارند و عموما فارغ‌التحصیلان ما در مراکز خوب استان و کشور فعالیت دارند. باید از این دانشگاه و ایده‌های آن حمایت ویژه‌ای صورت گیرد تا الگویی برای دیگر نهادهای استان و کشور شود.

چه انتظاری از دولت و نهادهای حکومتی به‌ویژه وزارت علوم دارید؟

ایده‌های محوری زیادی در دانشگاه داریم که انتظار حمایت‌های ویژه دولت را به وجود می‌آورد. مدیران باید از این ایده‌ها حمایت کنند تا کشور به بهترین شکل ممکن پیشرفت کند و در نهایت این حمایت‌ها به تحقق فرصت‌های جدید در عمل منجر شود.

با وجود محدودیت‌های زمانی باید توجه داشته باشیم که هرگونه شعار بدون عمل، هیچ نتیجه‌ای به همراه نخواهد داشت و باید تمرکز بر عمل و اجرای ایده‌ها باشد. اگر دانشگاه‌ها بتوانند به بهترین شکل ممکن به دانشجویان خدمات دهند، دولت باید بیشتر از آن‌ها حمایت کند. به‌ویژه دانشگاه‌های ممتاز که می‌توانند در آینده تاثیرات زیادی بر توسعه کشور داشته باشند.

با وجود اینکه خوابگاه‌ها و غذاخوری‌های ما جزو بهترین‌های کشور هستند، هنوز نیاز به بهبود دارند. انتظار توجه ویژه از طرف دولت محترم، وزارت علوم و مخصوصا سازمان برنامه و بودجه داریم که توجه ویژه‌ای به موضوع امکانات و فضاهای دانشگاهی داشته باشند و دانشگاه‌ها را بیشتر حمایت کند.

آینده علمی دانشگاهی در زنجان را چطور ارزیابی می‌کنید؟

دانشگاه‌های ما در حال حاضر شرایط خوبی دارند و تعداد دانشجویان جدیدی که به دانشگاه‌ها وارد می‌شوند، نشان از رونق آموزش عالی در کشور دارد. هدف این است که نه‌تنها بهترین‌ها را جذب کنیم بلکه از دانشجویان متوسط، بهترین‌ها را تربیت کنیم.

فضای دانشگاه‌ها را به‌گونه‌ای باید فراهم کنیم که همه دانشجویان، چه از نظر علمی و چه از نظر امکانات به بهترین شکل ممکن رشد کنند. مسئولیت اساتید در این زمینه بسیار مهم است و دانشگاه باید با دلسوزی و مسئولیت‌پذیری به جوانان خدمات ارائه دهد.