فیبروم رحم، که با نام‌های دیگری مانند لیومیوم یا مایوما نیز شناخته می‌شود، یکی از شایع‌ترین تومورهای خوش‌خیم در زنان است که از بافت عضلانی و فیبری رحم تشکیل می‌شود. این عارضه بیشتر در زنان در سنین باروری رخ می‌دهد و می‌تواند بدون علائم باشد یا باعث مشکلات جدی در سلامت زنان شود. در ادامه، این مقاله به بررسی کامل این موضوع، از تعریف و علل تا تشخیص و درمان می‌پردازد.

فیبروم رحم چیست؟

فیبروم‌ها توده‌های غیرسرطانی هستند که در داخل یا اطراف رحم ایجاد می‌شوند. این توده‌ها می‌توانند به اشکال، اندازه‌ها و مکان‌های مختلفی ظاهر شوند. برخی فیبروم‌ها بسیار کوچک و بدون علامت هستند، در حالی که برخی دیگر به اندازه‌ای بزرگ می‌شوند که رحم را تغییر شکل داده یا باعث درد و ناراحتی شدید می‌شوند.

بر اساس محل قرارگیری، فیبروم‌ها به چهار نوع اصلی تقسیم می‌شوند:

فیبروم‌های زیرمخاطی: این فیبروم‌ها در لایه داخلی رحم رشد می‌کنند و ممکن است باعث خونریزی شدید یا اختلال در باروری شوند.

فیبروم‌های زیرسروزی: در قسمت خارجی رحم رشد می‌کنند و می‌توانند بر اندام‌های مجاور فشار وارد کنند.

فیبروم‌های اینترامورال: این نوع در دیواره عضلانی رحم شکل می‌گیرد و ممکن است باعث افزایش حجم رحم شود.

فیبروم‌های ساقه‌دار: این فیبروم‌ها از رحم با یک پایه یا ساقه به بیرون متصل هستند.

عوامل ایجاد فیبروم رحم

اگرچه علت دقیق تشکیل فیبروم هنوز کاملاً مشخص نیست، عوامل مختلفی در ایجاد آن دخیل هستند. مهم‌ترین این عوامل عبارتند از:

 ژنتیک

زنانی که سابقه خانوادگی فیبروم رحم دارند، بیشتر در معرض خطر هستند. برخی از ژن‌ها ممکن است رشد غیرطبیعی سلول‌های عضلانی رحم را تحریک کنند.

 هورمون‌ها

هورمون‌های استروژن و پروژسترون نقش مهمی در رشد فیبروم‌ها دارند. این هورمون‌ها باعث تحریک رشد لایه عضلانی رحم و تشکیل فیبروم می‌شوند.

 سن

بیشترین شیوع فیبروم در زنان بین 30 تا 50 سالگی است. با ورود به دوران یائسگی و کاهش سطح هورمون‌های جنسی، معمولاً اندازه فیبروم‌ها کاهش می‌یابد.

 عوامل محیطی و سبک زندگی

• چاقی و اضافه وزن
• رژیم غذایی کم‌فیبر و پرچرب
• مصرف زیاد الکل و کافئین
• استرس مداوم

نژاد

مطالعات نشان داده است که زنان سیاه‌پوست بیشتر از زنان سفیدپوست در معرض خطر ابتلا به فیبروم هستند و معمولاً فیبروم‌های بزرگ‌تری دارند.

علائم فیبروم رحم

بسیاری از زنان مبتلا به فیبروم هیچ علامتی ندارند. اما در برخی موارد، علائم زیر مشاهده می‌شود:

خونریزی غیرطبیعی رحم

قاعدگی‌های سنگین (منوراژی)

خونریزی بین دوره‌های قاعدگی

درد و فشار در ناحیه لگن

احساس سنگینی یا پر بودن در ناحیه پایین شکم

درد لگنی مداوم یا دوره‌ای

مشکلات گوارشی و ادراری

تکرر ادرار یا احساس عدم تخلیه کامل مثانه

یبوست

اختلال در باروری و بارداری

مشکلات تخمک‌گذاری

افزایش خطر سقط جنین یا زایمان زودرس

تشخیص فیبروم رحم

تشخیص فیبروم رحم معمولاً با توجه به علائم و استفاده از ابزارهای زیر انجام می‌شود:

 معاینه لگنی

در این معاینه، پزشک اندازه و شکل رحم را بررسی می‌کند. وجود تغییرات غیرطبیعی ممکن است نشان‌دهنده فیبروم باشد.

 سونوگرافی

سونوگرافی شکمی یا واژینال به شناسایی محل و اندازه فیبروم‌ها کمک می‌کند.

 MRI (تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی)

این روش برای ارزیابی دقیق‌تر فیبروم‌ها و برنامه‌ریزی برای جراحی یا درمان غیرجراحی استفاده می‌شود.

 هیستروسکوپی

در این روش، پزشک با استفاده از یک ابزار دوربین‌دار داخل رحم را بررسی می‌کند.

 آزمایش‌های خونی

برای ارزیابی میزان خونریزی و کم‌خونی مرتبط، آزمایش خونی ممکن است انجام شود.

درمان فیبروم رحم

درمان فیبروم به عوامل مختلفی مانند اندازه، تعداد، محل قرارگیری و علائم بستگی دارد. درمان‌ها به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:

 درمان دارویی

• آگونیست‌های هورمون آزادکننده گنادوتروپین (GnRH): این داروها باعث کاهش سطح استروژن شده و اندازه فیبروم‌ها را کاهش می‌دهند.
• ضدالتهاب‌های غیراستروئیدی (NSAIDs): برای کاهش درد و التهاب استفاده می‌شوند.
• داروهای پروژسترونی: به کاهش خونریزی کمک می‌کنند.
• آنتی‌فیبروماتیک‌ها: داروهایی که رشد فیبروم‌ها را مهار می‌کنند.

 درمان جراحی

• میومکتومی: در این روش فیبروم‌ها برداشته می‌شوند و رحم حفظ می‌شود.
• هیسترکتومی: در موارد شدید یا زمانی که درمان‌های دیگر مؤثر نباشند، رحم به طور کامل برداشته می‌شود.
• آمبولیزاسیون شریان رحمی: در این روش جریان خون‌رسانی به فیبروم مسدود می‌شود تا فیبروم کوچک شده یا از بین برود.
• جراحی با لیزر یا اولتراسوند: برای نابود کردن فیبروم‌ها بدون آسیب به بافت‌های مجاور استفاده می‌شود.

پیشگیری از فیبروم رحم

در حالی که پیشگیری قطعی از فیبروم امکان‌پذیر نیست، تغییر در سبک زندگی می‌تواند خطر ابتلا را کاهش دهد:

حفظ وزن مناسب

رژیم غذایی سالم و متعادل

مصرف بیشتر سبزیجات، میوه‌ها و غذاهای کم‌چرب

کنترل استرس

استفاده از تکنیک‌های آرام‌سازی مانند یوگا و مدیتیشن

معاینات دوره‌ای پزشکی

انجام سونوگرافی یا معاینات لگنی منظم

تاثیر فیبروم بر زندگی زنان

فیبروم رحم می‌تواند تأثیرات متعددی بر زندگی زنان داشته باشد، از جمله کاهش کیفیت زندگی به دلیل درد و خونریزی شدید، مشکلات روحی و روانی ناشی از اختلالات باروری، و افزایش هزینه‌های درمانی. با این حال، تشخیص زودهنگام و مدیریت صحیح می‌تواند به کاهش این مشکلات کمک کند.

نتیجه‌گیری

فیبروم رحم یکی از شایع‌ترین مشکلات زنان است که اگرچه خوش‌خیم است، می‌تواند به شدت بر کیفیت زندگی زنان تأثیر بگذارد. آگاهی از علائم و نشانه‌ها، مراجعه منظم به پزشک، و انتخاب درمان مناسب از اهمیت بالایی برخوردار است. باتوجه‌به پیشرفت‌های پزشکی، روش‌های مؤثری برای کنترل و درمان این عارضه وجود دارد که می‌تواند به زنان کمک کند تا زندگی سالم‌تر و بهتری داشته باشند