ریزش مو یکی از عوارض شایع در میان بیماران سرطانی است که تحت درمان‌های شیمی‌درمانی و رادیوتراپی قرار می‌گیرند. اگرچه این عارضه به‌طور مستقیم زندگی بیمار را تهدید نمی‌کند، اما از نظر روانی و اجتماعی تأثیرات عمیقی بر او می‌گذارد. بسیاری از بیماران نگران هستند که آیا این ریزش دائمی است یا پس از درمان، رشد مجدد موها اتفاق می‌افتد. در این مقاله به دلایل علمی ریزش مو در بیماران سرطانی، تأثیر ناحیه سرطان بر این عارضه، ارتباط رادیوتراپی و شیمی‌درمانی با ریزش مو و راهکارهای کاهش این مشکل خواهیم پرداخت.
دلیل ریزش مو بیماران سرطانی
ریزش مو یا آلوپسی معمولاً نتیجه مستقیم درمان‌های سرطان مانند شیمی‌درمانی و رادیوتراپی است. این روش‌های درمانی به گونه‌ای طراحی شده‌اند که سلول‌های در حال تکثیر سریع، مانند سلول‌های سرطانی را هدف قرار دهند. اما فولیکول‌های مو نیز از جمله سلول‌هایی هستند که به سرعت تقسیم می‌شوند و به همین دلیل تحت تأثیر این درمان‌ها قرار می‌گیرند.
شیمی‌درمانی و تأثیر آن بر فولیکول مو
در شیمی‌درمانی از داروهایی استفاده میشود که به سلول‌های سرطانی در حال رشد حمله می‌کنند. این داروها نمی‌توانند بین سلول‌های سرطانی و سلول‌های سالم تمایز قائل شوند و به همین دلیل فولیکول‌های مو نیز تحت تأثیر قرار می‌گیرند.
برای مثال، داروهایی مانند:
- دوکسوروبیسین: به‌عنوان یکی از قوی‌ترین داروهای شیمی‌درمانی شناخته میشود و معمولاً باعث ریزش کامل مو میشود.
- سایکل‌فسفامید و پکلین‌تاکسل: این داروها نیز به دلیل اثرگذاری بر فولیکول‌ها، ریزش گسترده مو را به همراه دارند.
ریزش موی ناشی از شیمی‌درمانی معمولاً ۲ تا ۴ هفته پس از شروع درمان آغاز میشود و می‌تواند به صورت تدریجی یا ناگهانی باشد. در بسیاری از موارد، این ریزش شامل موهای بدن، ابروها و مژه‌ها نیز میشود.
نقش غده سرطانی در ریزش مو
وجود غده سرطانی در بدن می‌تواند به‌طور غیرمستقیم باعث تغییرات هورمونی و متابولیکی شود. این تغییرات ممکن است به ضعف فولیکول‌های مو منجر شود. برای مثال، سرطان‌های مرتبط با غدد درون‌ریز مانند سرطان تیروئید یا تخمدان می‌توانند تعادل هورمونی بدن را مختل کنند و چرخه رشد موها را تحت تأثیر قرار دهند.
آمپول ضدریزش مو شیمی‌درمانی چیست؟
بیماران سرطانی که نگران ریزش مو هستند، می‌توانند از طریق مشورت با بهترین دکتر سرطان این عوارض را به حداقل برسانند و همچنین از روش‌های پیشگیرانه و تقویتی برای کاهش شدت این عارضه استفاده کنند. یکی از این روش‌ها، استفاده از آمپول‌های تقویتی مانند بیوتین و بپانتین است.
بیوتین و بپانتین؛ مکمل‌های تقویتی
بیوتین (ویتامین (B7 و بپانتین (ویتامین (B5 به‌طور خاص برای تقویت موها و کاهش آسیب ناشی از شیمی‌درمانی مؤثر هستند. این مواد با تقویت فولیکول‌ها و افزایش جریان خون در پوست سر، به رشد مجدد مو کمک می‌کنند.
خنک‌سازی پوست سر
علاوه بر استفاده از آمپول‌ها، روش دیگری به نام “اسکالپ کولینگ” وجود دارد که از خنک‌سازی پوست سر برای کاهش آسیب به فولیکول‌های مو استفاده می‌کنند. این روش شامل استفاده از کلاه‌های خنک‌کننده است که جریان خون به پوست سر را کاهش می‌دهند و به فولیکول‌ها اجازه می‌دهند از تأثیر داروهای شیمی‌درمانی در امان بمانند.
محدودیت‌ها و انتظارات بیماران مبتلا به سرطان
در حالی که آمپول‌های تقویتی و روش‌های کمکی مانند خنک‌سازی پوست سر می‌توانند به کاهش شدت ریزش مو کمک کنند، اما نمی‌توانند به‌طور کامل از این عارضه جلوگیری کنند. بیمار باید انتظار داشته باشد که رشد مجدد موها پس از پایان درمان اتفاق بیفتد، اما ممکن است با تغییرات ساختاری یا رنگ همراه باشد.
ناحیه سرطانی چقدر در ریزش مو تأثیر دارد؟
محل سرطان و نوع درمان مورد نیاز آن می‌تواند بر شدت ریزش مو تأثیر داشته باشد. برخی سرطان‌ها به دلیل نزدیکی به نواحی حساس‌تر، تأثیر بیشتری بر فولیکول‌های مو دارند.
سرطان‌های سر و گردن
در سرطان‌هایی مانند سرطان‌های مغزی، گردن یا پوست سر، احتمال ریزش مو بیشتر است. این امر به دلیل نزدیکی محل سرطان به فولیکول‌های مو و استفاده از درمان‌های مستقیم مانند رادیوتراپی در این نواحی است.
سرطان‌های هورمونی
سرطان‌هایی مانند سرطان پستان یا تخمدان که تعادل هورمونی بدن را تغییر می‌دهند، می‌توانند به‌طور غیرمستقیم بر ریزش مو تأثیر بگذارند. در این موارد، هورمون‌درمانی ممکن است چرخه رشد مو را مختل کند.
آیا رادیوتراپی هم موجب ریزش مو میشود؟
رادیوتراپی یکی دیگر از روش‌های درمان سرطان است که می‌تواند باعث ریزش مو شود. در این روش، پرتوهای پرقدرت به سلول‌های سرطانی تابیده می‌شوند تا آن‌ها را از بین ببرند.
تأثیر رادیوتراپی بر فولیکول‌های مو
اگر رادیوتراپی به ناحیه سر اعمال شود، فولیکول‌های مو به دلیل حساسیت بالا به پرتوها آسیب می‌بینند. این ریزش معمولاً محدود به همان ناحیه‌ای است که تحت تابش قرار گرفته و شدت آن به دوز تابش و تعداد جلسات درمان بستگی دارد.
رشد مجدد مو پس از رادیوتراپی
پس از اتمام درمان، موها معمولاً مجدداً رشد می‌کنند. اما باید توجه داشت که ممکن است بافت، ضخامت یا حتی رنگ مو تغییر کند. برای مثال، موهایی که پیش‌تر صاف بوده‌اند، ممکن است به‌صورت فر رشد کنند.
تفاوت شیمی‌درمانی و رادیوتراپی
یکی از تفاوت‌های کلیدی بین این دو روش این است که رادیوتراپی تنها ناحیه تحت تابش را تحت تأثیر قرار می‌دهد، در حالی که شیمی‌درمانی به‌صورت کلی عمل می‌کند و باعث ریزش مو در کل بدن میشود.
سخن آخر
ریزش مو یکی از عوارض جانبی شایع درمان‌های سرطان است که می‌تواند تأثیرات روانی و جسمی قابل توجهی بر بیماران داشته باشد. با این حال، استفاده از روش‌هایی مانند آمپول‌های تقویتی، اسکالپ کولینگ و مشاوره با پزشکان متخصص می‌تواند به کاهش این عارضه کمک کند. برای راهنمایی و مشاوره دقیق‌تر، می‌توانید به دکتر اربابی، متخصص رادیوتراپی و انکولوژی، مراجعه کنید. ایشان با تجربه بالا در این حوزه، بهترین راهکارها را برای مدیریت عوارض درمان سرطان از جمله ریزش مو را ارائه می‌دهند.
source