کاتتریزاسیون قلبی روشی است که برای تشخیص و معالجه برخی بیماری‌های قلبی عروقی به کار می‌رود. در طی کاتتریزاسیون قلبی ، یک لوله نازک بلند به نام کاتتر از ناحیه‌ ی کشاله ران ، گردن یا بازوی شما در یک شریان یا ورید قرار گرفته و از طریق رگ‌های خونی به قلب شما هدایت می‌شود.

با استفاده از این کاتتر، پزشکان می‌توانند آزمایشات تشخیصی را به عنوان بخشی از کاتتریزاسیون قلبی انجام دهند. برخی از درمان بیماری‌های قلبی مانند آنژیوپلاستی عروق کرونر و استنت گذاری کرونر نیز با استفاده از کاتتریزاسیون قلبی انجام می‌شود.

معمولاً در طول کاتتریزاسیون قلبی شما هشیار خواهید بود اما از داروهایی برای حفظ آرامشتان استفاده خواهد شد. زمان بهبودی برای کاتتریزاسیون قلبی سریع بوده و احتمال بروز عوارض کم است.

کاتتریزاسیون قلبی چرا انجام میگیرد؟

کاتتریزاسیون قلبی به این منظور انجام می‌شود که مشخص شود شما احیانا مشکل قلبی دارید یا نه. همچنین می‌تواند به عنوان بخشی از اقدامی برای اصلاح یک مشکل قلبی شناخته شده انجام شود.

اگر کاتتریزاسیون قلبی به عنوان تستی برای بیماری قلبی انجام می‌شود، پزشک می‌تواند:

• باریک شدگی یا انسداد در مسیر رگهای خونی‌تان را که می‌تواند باعث درد قفسه سینه شود پیدا کند. (آنژیوگرافی)
• فشار و سطح اکسیژن را در قسمت های مختلف قلبتان اندازه گیری کند. (ارزیابی همودینامیک)
• عملکرد پمپاژ قلبتان را بررسی کند. (ونتریکولوگرافی راست یا چپ)
• نمونه ای از بافت قلبتان را بگیرد. (بیوپسی)
• نقایص قلبی موجود از بدو تولد را تشخیص دهد. (نقص مادرزادی قلب)
• به دنبال مشکل در دریچه‌های قلبی شما باشد.

کاتتریزاسیون قلبی همچنین به عنوان بخشی از روشهای درمان بیماری‌های قلبی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این اقدامات شامل موارد زیر است:

• باز کردن یک شریان تنگ شده (آنژیوپلاستی) با یا بدون استنت گذاری
• بستن سوراخ در قلب و رفع سایر نقایص مادرزادی
• ترمیم یا تعویض دریچه های قلبی
• باز کردن دریچه های قلب تنگ شده (والولوپلاستی با بالون)
• درمان ضربان قلب نامنظم با قطع مسیر عصبی
• مسدود کردن بخشی از قلب شما برای جلوگیری از لخته های خون

خطرات کاتتریزاسیون قلبی

به مانند اکثر اقدامات انجام شده بر روی قلب و رگ‌های خونی، کاتتریزاسیون قلبی نیز خطراتی به همراه دارد. اگرچه عوارض شدید نادر هستند.خطرات کاتتریزاسیون قلبی عبارتند از:

• کبودی
• خون ریزی
• حمله قلبی
• سکته
• صدمه به شریان ، قلب یا ناحیه ای که کاتتر در آن قرار گرفته است
• ضربان قلب نامنظم
• واکنش‌های آلرژیک به ماده حاجب یا دارو
• آسیب به کلیه
• عفونت
• لخته شدن خون

اگر باردار هستید و یا قصد بارداری دارید، این مورد را با پزشک خود قبل از انجام عمل در میان بگذارید.

چگونه برای کاتتریزاسیون قلبی آماده شویم

کاتتریزاسیون قلبی معمولاً در بیمارستان انجام می‌شود. این عمل نیازمند یک سری آمادگی‌های قبلی است.

قبل از عمل

حداقل ۶ ساعت قبل از عمل و یا زمان اعلام شده مطابق دستور پزشک ، مجاز به خوردن و نوشیدن چیزی نیستید. وجود غذا یا نوشیدنی در معده شما می‌تواند خطر عوارض ناشی از بی‌حسی را افزایش دهد. از پزشک یا پرستار خود در مورد لزوم مصرف داروهایتان با مقدار کمی آب سوال کنید.

اگر مبتلا به دیابت هستید ، در مورد داروهای دیابت و انسولین راهنمایی بخواهید. معمولاً خیلی زود بعد عمل مجاز به خوردن و آشامیدن خواهید بود.

• پزشک ممکن است به شما توصیه کند داروهای رقیق کننده ی خون مانند وارفارین، آسپیرین، اپیکسابان ، دابیگاتران و ریواروکسابان را مصرف نکنید.
• تمام داروها و مکمل‌هایتان را همراه داشته باشید. بهتر است قوطی اصلی داروها را همراه ببرید تا پزشک از دوز دقیقی که مصرف می‌کنید مطلع شود.

چه انتظاراتی از کاتتریزاسیون قلبی می‌توانید داشته باشید

قبل از عمل

فشار خون و نبض شما بررسی شده، همچنین از شما خواسته می‌شود به منظور خالی کردن مثانه‌تان از دستشویی استفاده کنید.

شما باید دندان‌های مصنوعی‌تان را خارج کرده و حتی ممکن است لازم باشد جواهرات، به خصوص گردنبندهایی که می‌توانند در تصویر قلب شما تداخل داشته باشند را درآورید . شما در یک اتاق تا زمان رسیدن زمان عمل‌تان منتظر خواهید ماند، اغلب می‌توانید شخصی را در آنجا به عنوان همراه خود داشته باشید.

در طول عمل

کاتتریزاسیون قلبی در یک اتاق عمل با دستگاه‌های مخصوص تصویربرداری با اشعه X  انجام می‌شود. مانند اتاق عمل ، اتاق کاتتریزاسیون قلبی هم یک اتاق استریل است.

کاتتریزاسیون قلبی معمولاً در شرایطی انجام می‌شود که هوشیار هستید اما داروی آرامبخش به شما تزریق شده است. با این حال ، ممکن است اقدامات خاصی مانند ابلیشن ، ترمیم دریچه یا تعویض دریچه تحت بیهوشی عمومی انجام شود.

یک راه عروقی در دست یا بازویتان تعبیه خواهد شد و از این راه برای تزریق داروهای مورد نیاز در طی عمل استفاده خواهد شد. همچنین مانیتورهایی (الکترود) روی سینه شما وصل می‌شوند تا ضربان قلب‌تان در طول عمل بررسی شود.

درست قبل از عمل ، ممکن است یک پرستار یا تکنسین موهای ناحیه ای که کاتتر در آن قرار می‌گیرد ، اصلاح کند. قبل از اینکه کاتتر وارد شریان شود، ناحیه مورد نظر با مقداری داروی بی‌حسی بی‌حس خواهد شد. ممکن است قبل از شروع بی‌حسی احساس درد سریع و موقتی بکنید.

بعد از بی‌حسی ، کاتتر وارد می‌شود. ابتدا یک برش کوچک برای دسترسی به شریان زده شده، سپس یک ورق پلاستیکی در برش قرار داده خواهد شد تا پزشک شما از این راه کاتتر را وارد کند.

آنچه در ادامه اتفاق می‌افتد بستگی به این دارد که کاتتریزاسیون قلبی به چه علتی بر روی شما انجام می‌گیرد. برخی از کاربردهای متداول کاتتریزاسیون قلبی شامل:

• آنژیوگرافی کرونر. اگر این تست برای بررسی انسداد در مسیر شریان‌های منتهی به قلب انجام می‌گیرد ، یک ماده رنگی از طریق کاتتر تزریق شده و تصاویر اشعه ایکس از شریان‌های قلب شما گرفته می‌شود. در آنژیوگرافی عروق کرونر ، معمولاً کاتتر در ابتدا در شریان ناحیه کشاله ران یا مچ دست شما قرار می‌گیرد.
• کاتتریزاسیون قلب راست. این روش فشار و جریان خون را در سمت راست قلب شما بررسی می کند. یک کاتتر وارد ورید ناحیه گردن یا کشاله ران تان می‌شود، این کاتتر از سنسورهای ویژه ای برای اندازه گیری فشار و جریان خون در قلب برخوردار است.
• بیوپسی قلب. اگر پزشک شما نمونه ای از بافت قلبی را برمی‌دارد، معمولاً کاتتر در ورید ناحیه گردن شما قرار می‌گیرد. برخی اوقات ، ممکن است این عمل از کشاله ران انجام شود. از یک کاتتر با نوک کوچک برآمده برای بدست آوردن نمونه کوچکی از بافت قلب شما استفاده می‌شود.

ممکن است در هنگام استفاده این کاتتر احساس فشار کنید ، اما به احتمال زیاد احساس نخواهید کرد که بافت واقعی برداشته می‌شود.

• آنژیوپلاستی با بالون ، با یا بدون استنت گذاری. این روش برای باز کردن یک شریان تنگ شده در قلب یا نزدیکی قلب شما استفاده می‌شود. برای این عمل کاتتر را می‌توان از طریق مچ دست یا کشاله ران وارد کرد.

یک کاتتر دراز و انعطاف پذیر از طریق شریان‌های شما به شریان تنگ شده رسانده می‌شود. سپس ، یک کاتتر بالون دار کوچکتر از طریق کاتتر انعطاف‌پذیر هدایت شده و در قسمت تنگ شده‌ی شریان باد می‌شود تا آن را باز کند. در بسیاری موارد ، پزشک شما یک کویل مش دار به نام استنت نیز در قسمت باریک شده قرار می‌دهد تا بتوان شریان را باز نگه داشت.

• ترمیم نقایص قلبی. اگر پزشک شما در حال بستن یک سوراخ در قلب شما مانند نقص دیواره بین دهلیزی یا مجرای بین دهلیزی باز است، احتمالاً کاتترهایی هم در شریان‌ها و هم وریدهای کشاله ران و گردن تعبیه خواهد شد. سپس دستگاهی در قلب شما وارد می‌شود تا سوراخ را ببندد. در موارد ترمیم نارسایی دریچه قلبی ، برای جلوگیری از نشت از کلیپ یا پلاک استفاده می‌شود.
• والولوپلاستی با بالون. این روش برای باز کردن دریچه‌های قلب تنگ شده انجام می‌شود. محل قرارگیری کاتترها بستگی به مشکل دریچه‌ای شما دارد.

کاتتر از طریق دریچه وارد شده، سپس یک بالون باد می‌شود تا دریچه راحت‌تر باز شود. ممکن است به محض وارد شدن کاتتر به بدن ، احساس فشار کنید، اما خود درمان با بالون احساس ناخوشایندی ایجاد نمی‌کند.

• تعویض دریچه. این روش شبیه به ترمیم دریچه با بالون است ، با این تفاوت که یک دریچه مصنوعی جایگزین دریچه قلبی تنگ شده می‌شود.
• عمل ابلیشن قلبی. در این روش، معمولاً چندین کاتتر در شریان‌ها و رگ‌های کشاله ران یا گردن قرار می‌گیرد تا بتوان انرژی امواج رادیویی را به بخشی از قلب‌تان که باعث ضربان غیر طبیعی می‌شود هدایت کرد.

اگر در طول عمل به هوش باشید، ممکن است از شما خواسته شود که نفس عمیق بکشید ، نفس خود را نگه دارید ، سرفه کنید یا بازوهای خود را در طی مراحل مختلف در موقعیت‌های مختلف قرار دهید. تخت شما ممکن است گاها در زاویه‌های مختلف قرار گیرد اما با استفاده از بندهای ایمنی در نگه داشت شما روی تخت مشکلی ایجاد نمی‌شود.

حرکت کاتتر اصولا نباید دردناک باشد، و شما این حرکت را احساس نخواهید کرد. در صورت بروز هرگونه احساس ناراحتی به تیم مراقبت های خود اطلاع دهید.

بعد از عمل

بعد از اتمام عمل به احتمال زیاد چندین ساعت تا زمان برطرف شدن اثر بی‌حسی در اتاق ریکاوری سپری خواهید کرد. غلاف پلاستیکی قرار داده شده در کشاله ران ، گردن یا بازو معمولاً در مدت کوتاهی بعد از عمل برداشته می‌شود.

پس از ترک اتاق ریکاوری ، به یک اتاق بستری یا سرپایی معمولی انتقال داده می‌شوید و پس از برداشتن کاتتر ، تکنسین یا پرستاری که کاتتر را برداشته، به محل خروج فشار وارد می‌کند. در صورت استفاده از کشاله ران ، باید چند ساعت پس از انجام عمل صاف دراز بکشید تا از خونریزی جدی جلوگیری شده و فرصت بهبودی به شریان داده شود.

بعد از انجام عمل قادر به غذا خوردن و نوشیدن خواهید بود. مدت اقامت‌تان در بیمارستان نیز بستگی به شرایط شما دارد. ممکن است در همان روز کاتتریزاسیون بتوانید به خانه بروید ، یا در صورت لزوم انجام اقدامات بیشتر، مانند آنژیوپلاستی و استنت‌گذاری، ممکن است لازم باشد یک شب یا بیشتر نیز در بیمارستان بمانید.

نتایج

اگر به عنوان یک تست تحت کاتتریزاسیون قلب قرار گرفته‌اید، پزشک باید نتایج را برای شما توضیح دهد.

اگر شما آنژیوگرافی عروق کرونر داشته‌اید ، نتیجه شما می‌تواند به معنی نیاز به آنژیوپلاستی یا استنت گذاری باشد. اگر پزشک شما به این نتیجه برسد، ممکن است بلافاصله آنژیوپلاستی را با یا بدون استنت‌گذاری انجام دهد تا نیازی به انجام کاتتریزاسیون قلبی مجدد نباشد. پزشک باید قبل از شروع عمل، شما را در جریان این احتمال قرار دهد.

این عمل همچنین ممکن است مطرح کننده‌ی نیاز شما به عمل جراحی قلب باز یا به عبارتی جراحی بای پس عروق کرونر باشد.