سکته مغزی دومین علت مرگ و اولین علت ناتوانی در کشور است و از آنجا که این بیماری یک عارضه‌ عروقی است، می‌تواند آسیب‌ها و ناتوانی‌های طولانی مدت مغزی ایجاد کند که شدت ناتوانی ناشی از آن به وسعت ایسکمی و زمان مداخله درمان ارتباط دارد.

دکتر نسرین بیات در گفت گو با وبدا، با اشاره به فرارسیدن 29 اکتبر، روز جهانی سکته مغزی و اهمیت پیشگیری از بروز آن، گفت: سالانه به طور متوسط، 150 هزار مورد از انواع سکته مغزی در کشور اتفاق میفتد که شامل سکته های مغزی ایسکمیک و سکته های مغزی هموراژیک (سکته مغزی ناشی از خونریزی مغزی)، است.

وی افزود: آنچه در مورد سکته های مغزی بسیار اهمیت داشته و محور برنامه ریزی های وزارت بهداشت قرار دارد، مدیریت “زمان طلاییِ” تشخیص و مداخله درمانی اولیه سکته مغزی است.

آحاد جامعه علائم هشدار دهنده سکته مغزی را بشناسند

دکتر بیات با تاکید براینکه زمان طلایی درمان سکته مغزی 3 تا 6 ساعت اول بروز سکته است، تصریح کرد: آگاهی رسانی به جامعه باید به گونه ای باشد که آحاد جامعه علائم هشدار دهنده سکته مغزی را بشناسند و سریع با اورژانس تماس بگیرند؛ معمولا “زمان طلایی” را از موقعی که فرد دچار علائم سکته شده تا وقتی که اطرافیان با اورژانس تماس می گیرند، از دست می دهیم.

110 مرکز درمانی در کشور آماده پذیرش بیماران سکته مغزی

وی با بیان اینکه درحال حاضر بیش از 110 مرکز درمانی در کشور قابلیت پذیرش و درمان بیماران کد 724 (برنامه ملی مدیریت درمان سکته های حاد مغزی) را دارند، عنوان کرد: کد 724، شامل خدماتی است که برای بیمار با علائم سکته حاد مغزی، در 7 روز هفته و 24 ساعت شبانه روز توسط بیمارستان های مجری این برنامه، انجام می شود.

توسعه مراکز تخصصی مداخلات عروقی سکته مغزی؛ به زودی

وی ادامه داد: همچنین، درحال حاضر 10 مرکز با قابلیت ارائه خدمات تخصصی 724 در لایه چهارم خدمات سکته مغزی نیز در سطح کشور داریم که مجهز به دستگاه های آنژیوگرافی برای مداخلات عروقی سکته های حاد مغزی هستند؛ طی زمان بندی صورت گرفته در یکی دو سال آینده تعداد این مراکز به 20 مرکز خواهد رسید. در حال حاضر تعداد تخت های فعال SCU در سطح کشور بیش از 130 تخت است.

وی با بیان اینکه میانگین سن بروز سکته های مغزی در کشور 65 تا 70 سال است، عنوان کرد: بیمارستان های مجری برنامه 724 دارای واحدهای SCU هستند که بیماران سکته مغزی در این بخش ها بستری شده و خدمات و درمان های ویژه ای به آنها ارائه می شود.

وی درخصوص آمارهای جهانی بروز سکته مغزی، گفت: آمار جهانی بروز سکته مغزی، 139 در 100 هزار نفر جمعیت است.

وی گفت: تمامی ناوگان اورژانس پیش بیمارستانی کشور با کد 724 آشنا هستند و کد سما (سکته مغزی اورژانس پیش بیمارستانی) نیز جهت مدیریت زمان و درمان بیماران با احتمال سکته مغزی اجرا می شود. اورژانس به محض دریافت تماس شهروندان، سریعا به محل اعزام شده و در کوتاه ترین زمان بیمار به نزدیک ترین بیمارستان مجری درمان سکته های حاد مغزی، منتقل می شود.  

معاون مرکز مدیریت پیوند و درمان بیماری های وزارت بهداشت گفت: در یک مطالعه ای که در کشور انجام شده، میزان مرگ و میر در بیماران سکته مغزی که به مراکز درمانی منتقل شده اند، 19.8 درصد بوده، اما براساس اطلاعات ثبت شده در سامانه پرونده الکترونیک سلامت، این آمار حدود 12 درصد است.

اگر کسی دچار سکته مغزی شد، چه کنیم؟

دکتر بیات درخصوص اقدامات اولیه ای که اطرافیان بیمار سکته مغزی تا رسیدن آمبولانس باید انجام دهند، توضیح داد: اطرافیان بیمار در ابتدا باید با اورژانس تماس بگیرند. نکته دوم این است که تا زمان رسیدن اورژانس درصورتیکه راه تنفسی بیمار بسته است، سعی کنند راه تنفس او را باز کنند. فردی که دچار سکته مغزی شده، ممکن است دچار کاهش سطح هوشیاری شود یا استفراغ کند، بنابراین می توان به آرامی بیمار را به یک طرف برگرداند تا به این شکل از برگشت مایع استفراغی به راه هوایی جلوگیری شود.

ارائه خدمات توانبخشی در مراکز مجری کد 724

وی درخصوص ارائه خدمات توانبخشی به بیماران سکته مغزی گفت: در برنامه ملی مدیریت درمان سکته های حاد مغزی در تمامی بیمارستان های مجری، ساختار توانبخشی و ارائه خدمات کامل توانبخشی سکته مغزی مانند کاردرمانی، فیزیوتراپی و گفتاردرمانی تعریف شده است؛ در سال 1402 حدود 30 درصد بیماران سکته مغزی در مراکز مجری این برنامه، خدمات توانبخشی را دریافت کردند و درصدد هستیم تا خدمات توانبخشی در تمامی این مراکز تسری پیدا کند و تعدا بیشتری از بیماران این خدمات جامع را دریافت نمایند.

علائم سکته مغزی چیست؟

وی درخصوص علائم سکته مغزی، گفت: علائم هشدار دهنده بروز سکته مغزی شامل، گیجی، سفتی گردن، اشکال در صحبت کردن، عدم درک مطلب دیگران، بیحسی صورت و یا دست و پا، دوبینی، تاری دید، نابینایی در یک یا دو چشم، ‌سردرد شدید همراه با حالت تهوع و گیجی، اشکال در راه رفتن، عدم تعادل و  تشنج، که ممکن است هر کدام به تنهایی یا در کنار برخی علائم دیگر در یک فرد ظاهر شود و هشدار دهنده وقوع سکته مغزی باشد.

وی با بیان اینکه زمان مهمترین عامل در بهبود بیماران سکته مغزی است، اظهار کرد: سکته مغزی بیماری خاموش است، افراد بدون هیچ علتی تعادل، حافظه، کنترل عضلات و توانایی شناختی خود را به طور موقت از دست می‌دهند که موقت بودن این علائم نشان دهنده گذر از خطر نیست، بلکه فرد باید حالات خود را جدی بگیرد و به مراکز درمانی مراجعه کند.

اجرای برنامه مدیریت سکته مغزی از راه دور؛ به زودی  

دکتر بیات از اجرای برنامه مدیریت درمان سکته مغزی از راه دور (تله استروک) در آینده ای نزدیک در کشور خبر داد و گفت: این برنامه به منظور ارائه خدمت به مناطق دوردست کشور قابل اجراست، در این برنامه مراکز بسیار تخصصی در سطح کشور تعیین شده و پزشکان نورولوژیست و سایر متخصصین به صورت آنلاین آماده دریافت اطلاعات بیمار و ارائه خدمت به بیماران در مراکزی که امکانات درمانی و نیروی تخصصی برای درمان سکته مغزی ندارند، هستند؛ به این صورت که معاینات و آزمایشات بیمار با سیستم های الکترونیکی به مراکز پیشرفته مخابره و برای بیمار تصمیم گیری شده و اقدامات درمانی برای بیمار یا در همان مرکز انجام و یا بیمار به نزدیک ترین مرکزی که امکانات پیشرفته تری برای اقدام درمانی مناسب بیمار دارد، منتقل می شود.

معاون مرکز مدیریت پیوند و درمان بیماری های وزارت بهداشت خاطرنشان کرد: این برنامه در دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه پایلوت شده و قرار است برای نقاطی که امکانات تخصصی لازم را برای درمان سکته مغزی ندارند، اجرایی شود.