در سال ۳۶ هجری قمری، یکی از نخستین نبردهای داخلی در تاریخ اسلام با عنوان «جنگ جمل» در نزدیکی شهر بصره روی داد. این جنگ میان سپاه امیرالمؤمنین امام علی‌(ع)، خلیفه چهارم مسلمانان، و گروهی از مخالفان به رهبری عایشه، همسر پیامبر(ص)، و دو تن از صحابه مشهور، طلحه و زبیر، شکل گرفت.

پس از کشته شدن عثمان بن عفان، سومین خلیفه مسلمانان، مردم مدینه با امام علی‌(ع) بیعت کردند، اما برخی از صحابه با سیاست‌های ایشان مخالفت کردند و به بهانه «خون‌خواهی عثمان» راهی بصره شدند. امام علی‌(ع) نیز برای جلوگیری از تفرقه و خون‌ریزی، از کوفه به سمت بصره حرکت کرد و تلاش نمود از درگیری جلوگیری کند.

با وجود گفت‌وگو و مذاکره میان دو طرف، در نهایت نبردی سخت درگرفت. در جریان این نبرد، شتر عایشه که در میان سپاهش قرار داشت، به نمادی از جنگ تبدیل شد و همین امر سبب شد این واقعه به نام «جنگ جمل» شناخته شود.

سپاه امام علی‌(ع) در این نبرد پیروز شد؛ طلحه و زبیر کشته شدند و عایشه با احترام و حفظ حرمت، به مدینه بازگردانده شد. پس از پایان جنگ، امام علی‌(ع) با رأفت اسلامی با مردم بصره رفتار کرد و از مجازات آنان چشم‌پوشی نمود.

جنگ جمل را می‌توان سرآغاز درگیری‌های داخلی در تاریخ اسلام دانست؛ رخدادی که زمینه‌ساز جنگ‌های صفین و نهروان شد و شکاف عمیقی در میان مسلمانان بر جای گذاشت.