ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) یکی از شایع‌ترین عفونت‌های ویروسی قابل انتقال از طریق تماس جنسی در سراسر جهان است. این ویروس بیش از ۲۰۰ نوع مختلف دارد که برخی از آن‌ها کم‌خطر و برخی پرخطر محسوب می‌شوند. نوع پرخطر HPV می‌تواند منجر به انواع سرطان‌ها از جمله سرطان دهانه رحم، مقعد، حلق و برخی سرطان‌های نادر دیگر شود.

تا کنون بیشتر برنامه‌های واکسیناسیون HPV در سراسر جهان به زنان اختصاص داشته است، زیرا یکی از اهداف اصلی آن پیشگیری از سرطان دهانه رحم است. اما در سال‌های اخیر، توجه به واکسیناسیون مردان افزایش یافته است و سوال اساسی مطرح می‌شود: آیا واکسیناسیون مردان ضروری است یا صرفاً یک انتخاب شخصی محسوب می‌شود؟

این مقاله به بررسی ضرورت واکسن HPV برای مردان، مزایا، چالش‌ها و استراتژی‌های اجرایی آن می‌پردازد.

HPV یک ویروس DNA غیرمحصور است که بافت‌های پوستی و مخاطی را آلوده می‌کند. در مردان، این ویروس می‌تواند منجر به بیماری‌های زیر شود:

زگیل‌های تناسلی: شایع‌ترین manifestation HPV در مردان که معمولاً خطرناک نیست اما مسری است.

سرطان مقعد و آلت تناسلی: نوع پرخطر HPV (مانند HPV 16 و 18) می‌تواند سرطان ایجاد کند.

سرطان حلق و گلو: برخی شواهد نشان می‌دهد HPV نقش مهمی در سرطان‌های ناحیه اوروفارنکس دارد.

مطالعات نشان می‌دهند که حدود ۵۰ درصد مردان فعال جنسی در طول زندگی خود با HPV آلوده می‌شوند، اگرچه بسیاری از آن‌ها بدون علامت هستند. با این حال، برخی از عفونت‌ها مزمن باقی می‌مانند و ریسک سرطان را افزایش می‌دهند.

واکسن HPV: نوع و کارکرد

واکسن HPV به سه دسته اصلی تقسیم می‌شود:

دو ظرفیتی (Cervarix): حفاظت در برابر HPV 16 و 18 (انواع پرخطر).

چهار ظرفیتی (Gardasil): حفاظت در برابر HPV 6، 11، 16 و 18 (شامل انواع کم‌خطر و پرخطر).

نه ظرفیتی (Gardasil 9): حفاظت در برابر ۹ نوع HPV شامل انواع کم‌خطر و پرخطر.

واکسن با تحریک سیستم ایمنی بدن، پاسخ آنتی‌بادی قوی ایجاد می‌کند و از ورود ویروس به سلول‌ها جلوگیری می‌کند. مطالعات نشان می‌دهند که این واکسن در مردان نیز ایمنی بالایی ایجاد می‌کند و ریسک ابتلا به زگیل‌های تناسلی و برخی سرطان‌ها را کاهش می‌دهد.

 پیشگیری از سرطان

سرطان مقعد، آلت تناسلی و حلق در مردان شایعیت کمتری نسبت به سرطان دهانه رحم دارد، اما وقتی رخ می‌دهد، تشخیص دیرهنگام و درمان دشوار است. واکسن HPV می‌تواند نقش پیشگیرانه مهمی در کاهش این سرطان‌ها داشته باشد.

 کاهش انتقال ویروس

مردان ناقل اصلی HPV هستند و می‌توانند ویروس را به شرکای جنسی منتقل کنند. واکسیناسیون مردان باعث کاهش بار ویروسی در جامعه و حفاظت غیرمستقیم زنان می‌شود.

 ایمنی گروه‌های پرخطر

مردانی که با مردان دیگر رابطه جنسی دارند (MSM) و افرادی با نقص ایمنی (مانند بیماران HIV) در معرض بالای ابتلا به عفونت‌های HPV و سرطان هستند. برای این گروه‌ها، واکسیناسیون حتی بیشتر از یک انتخاب، یک ضرورت است.

مسئله اساسی در پاسخ به این سوال، رویکرد به سلامت عمومی و فردی است:

• از دیدگاه فردی: مردان سالم با ریسک پایین، واکسن HPV می‌تواند یک انتخاب شخصی محسوب شود.

• از دیدگاه سلامت عمومی: پوشش واکسیناسیون مردان باعث کاهش کلی بار ویروسی در جامعه و حفاظت غیرمستقیم از زنان می‌شود.

سازمان بهداشت جهانی (WHO) توصیه می‌کند که در کشورهایی با منابع کافی، برنامه واکسیناسیون شامل مردان نیز باشد تا حداکثر تأثیر پیشگیری از سرطان حاصل شود.

با وجود مزایای آشکار، واکسیناسیون مردان با موانعی روبه‌رو است:

هزینه و دسترسی: بسیاری از کشورها منابع مالی کافی برای واکسیناسیون گسترده مردان ندارند.

آگاهی عمومی پایین: مردان کمتر از زنان نسبت به HPV و پیامدهای آن آگاهی دارند.

نگرش فرهنگی و اجتماعی: در برخی جوامع، واکسن HPV هنوز به عنوان واکسنی برای زنان تلقی می‌شود.

تردید و مقاومت والدین: والدین ممکن است نسبت به تزریق واکسن در پسران خود تردید داشته باشند.

برای غلبه بر این موانع، آموزش عمومی، سیاست‌های حمایتی و کاهش هزینه‌ها ضروری است.

شواهد علمی از واکسیناسیون مردان

مطالعات متعدد در کشورهای مختلف نشان داده‌اند:

• واکسن HPV در مردان جوان، بیش از ۹۰ درصد در پیشگیری از زگیل‌های تناسلی و عفونت‌های HPV پرخطر مؤثر است.

• پوشش واکسیناسیون مردان باعث کاهش شیوع HPV نوع 16 و 18 در جامعه و کاهش سرطان‌های مرتبط با HPV می‌شود.

• مدل‌های اقتصادی نشان می‌دهند که واکسیناسیون مردان در بلندمدت هزینه‌های درمانی سرطان‌های مرتبط با HPV را کاهش می‌دهد، به ویژه در کشورهایی که پوشش واکسیناسیون زنان پایین است.

استراتژی‌های اجرایی

برای بهبود واکسیناسیون مردان، استراتژی‌های زیر پیشنهاد می‌شود:

شروع واکسیناسیون در سنین نوجوانی (۹ تا ۱۵ سالگی) قبل از فعالیت جنسی.

آموزش عمومی و اطلاع‌رسانی درباره HPV و فواید واکسن برای مردان.

تضمین دسترسی و پوشش بیمه‌ای برای کاهش موانع اقتصادی.

تاکید بر گروه‌های پرخطر شامل MSM و بیماران نقص ایمنی.

گنجاندن واکسیناسیون مردان در برنامه ملی واکسیناسیون مشابه زنان.

نتیجه‌گیری

واکسن HPV دیگر تنها محدود به زنان نیست. شواهد علمی نشان می‌دهند که مردان نیز از فواید آن بهره‌مند می‌شوند، نه تنها برای حفاظت فردی، بلکه برای کاهش انتقال ویروس و کاهش بار بیماری در جامعه.

با توجه به شیوع بالای HPV، نقش مردان در انتقال ویروس، و ریسک ابتلا به سرطان‌های مرتبط، واکسیناسیون مردان به تدریج به یک ضرورت بهداشت عمومی تبدیل شده است، به ویژه در گروه‌های پرخطر. با این حال، برای مردان سالم، واکسن می‌تواند به عنوان یک انتخاب آگاهانه و پیشگیرانه در نظر گرفته شود.

در نهایت، سیاست‌های بهداشت عمومی باید واکسیناسیون مردان را به عنوان مکمل برنامه‌های واکسیناسیون زنان در نظر بگیرند تا پوشش کامل و کاهش قابل توجه بروز HPV در جامعه حاصل شود.