ویروس پاپیلومای انسانی یا HPV یکی از شایع‌ترین عفونت‌های ویروسی در جهان است که میلیون‌ها نفر را تحت تأثیر قرار می‌دهد. بسیاری از افراد درباره‌ی این ویروس شنیده‌اند، اما ممکن است دقیق ندانند که HPV انواع مختلفی دارد و برخی از آن‌ها می‌توانند مشکلات جدی برای سلامتی ایجاد کنند، در حالی که برخی دیگر معمولاً کم‌خطر هستند و به خودی خود برطرف می‌شوند. در این مقاله، به زبان ساده و روان، به بررسی تفاوت میان انواع پرخطر و کم‌خطر HPV می‌پردازیم و می‌کوشیم تصویری جامع از این ویروس ارائه کنیم.

 ویروس HPV چیست؟

HPV مخفف عبارت Human Papillomavirus است و گروهی از ویروس‌ها را شامل می‌شود که می‌توانند سلول‌های پوست و مخاط بدن را آلوده کنند. این ویروس بیش از ۱۰۰ نوع شناخته‌شده دارد، اما همه آن‌ها خطرناک نیستند. HPV می‌تواند در پوست، ناحیه تناسلی، دهان و گلو ایجاد عفونت کند و بسته به نوع آن، پیامدهای متفاوتی بر سلامت انسان دارد.

این ویروس معمولاً از طریق تماس مستقیم پوستی یا تماس جنسی منتقل می‌شود. نکته مهم این است که اغلب افراد ممکن است به HPV مبتلا شوند و حتی متوجه آن نشوند، زیرا عفونت اغلب بدون علائم است و سیستم ایمنی بدن به تدریج آن را از بین می‌برد.

HPVها به دو گروه اصلی تقسیم می‌شوند: کم‌خطر (Low-risk) و پرخطر (High-risk). این دسته‌بندی براساس توانایی ویروس در ایجاد سرطان یا زگیل تعیین می‌شود.

 HPV کم‌خطر

ویروس‌های HPV کم‌خطر معمولاً باعث زگیل‌های پوستی یا تناسلی می‌شوند و احتمال ایجاد سرطان توسط آن‌ها بسیار کم است. رایج‌ترین انواع HPV کم‌خطر عبارت‌اند از: HPV 6 و HPV 11. این انواع مسئول بیش از ۹۰٪ زگیل‌های تناسلی هستند.

ویژگی‌های HPV کم‌خطر:

• بیشتر باعث زگیل می‌شوند تا سرطان.

• اغلب توسط سیستم ایمنی بدن از بین می‌روند.

• درمان معمولاً شامل از بین بردن زگیل‌ها و پیگیری منظم است.

 HPV پرخطر

ویروس‌های پرخطر، همانطور که از نامشان پیداست، احتمال ایجاد سرطان دارند. شایع‌ترین انواع پرخطر HPV عبارت‌اند از: HPV 16 و HPV 18 که مسئول بیش از ۷۰٪ سرطان‌های دهانه رحم هستند. این ویروس‌ها همچنین می‌توانند باعث سرطان‌های مقعد، آلت تناسلی، گلو و حلق شوند.

ویژگی‌های HPV پرخطر:

• می‌توانند سلول‌ها را به صورت غیرطبیعی تغییر دهند و در طولانی مدت به سرطان منجر شوند.

• اغلب بدون علائم اولیه هستند و فرد ممکن است سال‌ها از وجود ویروس بی‌خبر بماند.

• غربالگری منظم و واکسیناسیون نقش مهمی در پیشگیری از پیامدهای جدی دارند.

HPV پس از ورود به بدن، به سلول‌های اپیتلیال پوست یا مخاط متصل می‌شود و وارد هسته سلول می‌شود. ویروس از منابع سلول برای تکثیر خود استفاده می‌کند.

• در انواع کم‌خطر: ویروس معمولاً باعث رشد غیر سرطانی سلول‌ها می‌شود و با گذشت زمان، سیستم ایمنی آن را از بین می‌برد.

• در انواع پرخطر: ویروس می‌تواند ژن‌های مهم سلول را تغییر دهد، تقسیم سلولی را افزایش دهد و مانع از مرگ طبیعی سلول شود. این تغییرات در طول زمان می‌توانند منجر به تشکیل تومور و سرطان شوند.

این تفاوت اساسی در عملکرد ویروس‌ها، دلیل اصلی دسته‌بندی آن‌ها به پرخطر و کم‌خطر است.

 راه‌های انتقال

همه انواع HPV تقریباً از یک مسیر اصلی منتقل می‌شوند، اما نوع عفونت و شدت آن به نوع ویروس بستگی دارد.

 انتقال جنسی

• تماس پوست با پوست ناحیه تناسلی، مقعد یا دهان.

• استفاده از وسایل مشترک در روابط جنسی.

• بیشترین راه انتقال انواع پرخطر و کم‌خطر تناسلی.

انتقال غیرجنسی

• تماس مستقیم با زگیل‌های پوستی (HPV کم‌خطر).

• نادر، اما ممکن است انتقال از مادر به نوزاد هنگام زایمان رخ دهد.

 علائم و نشانه‌ها

 علائم HPV کم‌خطر

• زگیل‌های کوچک یا بزرگ روی پوست یا ناحیه تناسلی

• زگیل‌های برجسته یا صاف که گاهی خارش یا ناراحتی ایجاد می‌کنند

• معمولاً بدون درد و خونریزی

 علائم HPV پرخطر

• اغلب بدون علائم اولیه است

• تغییرات سلولی که در آزمایش پاپ اسمیر قابل شناسایی هستند

• در مراحل پیشرفته ممکن است خونریزی، درد یا زخم ایجاد شود

نکته مهم این است که عدم وجود علائم به معنی عدم وجود ویروس نیست، به ویژه در انواع پرخطر.

 پیشگیری از HPV

پیشگیری از HPV شامل چند روش مؤثر است که می‌تواند از ابتلا به انواع کم‌خطر و پرخطر جلوگیری کند.

واکسیناسیون

• واکسن‌های HPV می‌توانند از ابتلا به شایع‌ترین انواع پرخطر و کم‌خطر پیشگیری کنند.

• تزریق واکسن قبل از شروع فعالیت جنسی بیشترین تأثیر را دارد.

• حتی اگر فرد قبلاً HPV گرفته باشد، واکسن می‌تواند از سایر انواع محافظت کند.

 استفاده از محافظت جنسی

 غربالگری منظم

• زنان می‌توانند با انجام پاپ اسمیر و تست HPV، عفونت‌های پرخطر را زود تشخیص دهند و پیشگیری از سرطان انجام دهند.

• مردان هم می‌توانند با بررسی تغییرات پوستی و مشاوره پزشکی از مشکلات پیشگیری کنند.

درمان

 درمان HPV کم‌خطر

• معمولاً نیاز به درمان دارویی ندارد و سیستم ایمنی بدن آن را از بین می‌برد.

• برای زگیل‌ها از داروهای موضعی، کرایوتراپی (فریز کردن) یا لیزر استفاده می‌شود.

درمان HPV پرخطر

• درمان مستقیم ویروس دشوار است، زیرا نمی‌توان ویروس را به طور کامل از بدن خارج کرد.

• تمرکز بر درمان ضایعات پیش سرطانی و سرطان‌های ناشی از ویروس است.

• جراحی، کرایوتراپی یا لیزر ممکن است برای برداشتن ضایعات پیش سرطانی استفاده شود.

 اهمیت آگاهی و آموزش

درک تفاوت میان انواع پرخطر و کم‌خطر HPV نقش حیاتی در سلامت فرد و جامعه دارد. بسیاری از افراد با شنیدن نام HPV دچار ترس و اضطراب می‌شوند، اما دانستن اینکه اکثر عفونت‌ها خودبه‌خود از بین می‌روند و تنها برخی انواع نیاز به پیگیری دارند، می‌تواند استرس را کاهش دهد.

آموزش درباره‌ی واکسیناسیون، غربالگری و رفتارهای جنسی ایمن، بهترین راه برای کاهش شیوع و پیامدهای جدی HPV است.

 جمع‌بندی

ویروس HPV یک ویروس شایع است که می‌تواند انواع مختلفی داشته باشد. انواع کم‌خطر معمولاً باعث زگیل می‌شوند و به ندرت خطرناک هستند، در حالی که انواع پرخطر می‌توانند منجر به سرطان شوند و معمولاً بدون علائم اولیه باقی می‌مانند.

با توجه به تفاوت‌های این دو گروه، اقدامات پیشگیرانه مانند واکسیناسیون، استفاده از محافظت جنسی و غربالگری منظم اهمیت زیادی دارند. شناخت انواع HPV و پیامدهای آن‌ها به افراد کمک می‌کند تا زندگی سالم‌تری داشته باشند و از بروز مشکلات جدی جلوگیری کنند.