شاید شنیده باشید برای انجام بعضی از آزمایشات خون هورمونی، اقداماتی قبل از انجام تست لازم است؛ نمونه‌ی بارز آن آزمایش پرولاکتین (Prolactin) و تیروئید (TSH, T3, T4) است. این دو تست برای ارزیابی غدد درون‌ریز و تشخیص مشکلاتی مانند اختلالات قاعدگی، ناباروری، خستگی مزمن یا مشکلات متابولیک درخواست می‌شوند. بسیاری از الزامات آماده‌سازی این دو تست مشابه هم هستند: رعایت زمان‌بندی دقیق برای آزمایش، کاهش استرس، رعایت ناشتایی و عدم مصرف برخی داروها از نکات مشترکی هستند که پیش از این آزمایش‌ها باید رعایت کنید. در ادامه به طور کامل شرایط آزمایش پرولاکتین و تیروئید را توضیح می‌دهیم. .
شرایط آزمایش پرولاکتین چیست؟
آزمایش پرولاکتین سطح هورمون پرولاکتین را در خون اندازه‌گیری می‌کند. این هورمون توسط غده هیپوفیز تولید می‌شود و نقش کلیدی در تولید شیر و تنظیم عملکرد تولید مثل دارد. سطح بالای پرولاکتین می‌تواند بر باروری، قاعدگی و میل جنسی تأثیر بگذارد. این هورمون به شدت نسبت به استرس و تحریک‌پذیری حساس است.
شرایط لازم برای آزمایش پرولاکتین
- ناشتایی: حداقل ۸ تا ۱۲ ساعت ناشتایی.
- خواب کافی: باید شب قبل از آزمایش، خواب کافی داشته باشید.
- پرهیز از فعالیت‌های استرس‌زا: از انجام فعالیت‌های شدید بدنی یا هرگونه تحریک جسمی و روانی (مانند ورزش سنگین) ۲۴ تا ۴۸ ساعت قبل از آزمایش خودداری کنید.
- پرهیز از تحریک پستان: هرگونه تحریک پستان، تماس جنسی یا معاینه فیزیکی پستان‌ها تا ۲۴ ساعت قبل از آزمایش ممنوع است، زیرا باعث افزایش کاذب پرولاکتین می‌شود.
- مصرف داروها: مصرف برخی داروها (مانند داروهای فشار خون، داروهای اعصاب و برخی داروهای ضد تهوع) می‌تواند سطح این هورمون را تغییر دهد.
با خدمات آزمایش چکاپ در منزل آنی‌آزما، می‌توانید این آمادگی‌ها را در محیط آرام منزل خود به بهترین شکل ممکن رعایت کرده و نمونه‌گیری را بدون استرس‌های محیط آزمایشگاه انجام دهید.
بهترین زمان شرایط آزمایش پرولاکتین
بهترین زمان برای نمونه‌گیری پرولاکتین ۲ تا ۴ ساعت پس از بیدار شدن از خواب صبحگاهی است. این زمان‌بندی به این دلیل مهم است که سطح پرولاکتین در پاسخ به خوابیدن، بالاتر رفته و پس از بیدار شدن به تدریج کاهش می‌یابد.
شرایط آزمایش تیروئید چیست؟
آزمایش‌های تیروئید، به ویژه اندازه‌گیری TSH (هورمون محرک تیروئید)، برای ارزیابی عملکرد غده تیروئید انجام می‌شوند. اختلال در عملکرد تیروئید (کم‌کاری یا پرکاری) می‌تواند بر وزن، انرژی، خلق و خو و دمای بدن شما تأثیر بگذارد.
شرایط لازم برای آزمایش تیروئید
- ناشتایی (اختیاری): برای TSH و T4 ناشتایی ضروری نیست، اما اگر همزمان با پرولاکتین (یا قند و چربی خون) انجام شود، باید رعایت شود.
- ثبات زمانی: اگر تحت درمان دارویی تیروئید هستید، بهتر است آزمایش را هر بار در ساعت مشخصی از روز انجام دهید تا نتایج قابل مقایسه باشند.
- داروهای تیروئید: نکته کلیدی در شرایط آزمایش خون تیروئید و پرولاکتین این است که شما باید قرص لووتیروکسین (اگر مصرف می‌کنید) را در روز آزمایش پس از نمونه‌گیری خون میل کنید، نه قبل از آن.
- مکمل‌ها: مکمل‌هایی مانند بیوتین (ویتامین B7) می‌توانند به طور کاذب بر نتایج آزمایش‌های تیروئید تأثیر بگذارند. باید مصرف بیوتین را حداقل ۲ روز تا ۱ هفته قبل از آزمایش متوقف کنید.
بهترین زمان شرایط آزمایش تیروئید
زمان نمونه‌گیری برای TSH اهمیت حیاتی ندارد، اما برخی مطالعات نشان می‌دهند که سطح TSH در اوایل صبح بالاتر است. برای بیمارانی که تحت درمان هستند و نیاز به پیگیری دقیق دارند، توصیه می‌شود که آزمایش‌های بعدی همیشه در همان ساعت (ساعت ۹ صبح) انجام شود تا مقایسه روند درمانی تسهیل شود.
چه عواملی می‌توانند در نتایج آزمایش تیروئید و پرولاکتین تاثیر بگذارند؟
در اینجا عوامل تأثیرگذار بر هر دو هورمون را مشاهده می‌کنید:
| عامل تأثیرگذار | پرولاکتین | تیروئید (TSH) |
| سطح استرس و اضطراب | افزایش شدید: استرس شدید در زمان نمونه‌گیری یا شب قبل، سطح پرولاکتین را بالا می‌برد. | تأثیر جزئی: استرس مزمن بر عملکرد تیروئید تأثیر می‌گذارد، اما تأثیر مستقیم و ناگهانی‌اش بر TSH کمتر است. |
| زمان خواب و بیداری | افزایش شدید: سطح هورمون بعد از بیداری در بالاترین حد است و به تدریج کاهش می‌یابد. | تأثیر جزئی: سطح TSH در اوایل صبح کمی بالاتر است، اما تغییرات آن به اندازه پرولاکتین شدید نیست. |
| مصرف بیوتین (ویتامین B7) | تأثیر ناچیز: معمولا تأثیری ندارد. | تداخل جدی: می‌تواند نتایج TSH را به طور کاذب پایین و T3/T4 را کاذب بالا نشان دهد. |
| معاینات و تحریک فیزیکی | افزایش شدید: تحریک پستان تا ۲۴ ساعت قبل، افزایش کاذب ایجاد می‌کند. | تأثیر ناچیز: تأثیری ندارد. |
| زمان مصرف لووتیروکسین | تأثیر ناچیز: تأثیری ندارد. | تداخل جدی: مصرف قبل از آزمایش، نتایج T4 را کاذب بالا نشان می‌دهد. |
تفاوت آزمایش پرولاکتین و تیروئید
درک تفاوت‌های اصلی این دو تست به بیماران کمک می‌کند تا اهمیت هر شرط خاص را بهتر درک کنند:
| ویژگی | آزمایش پرولاکتین | آزمایش تیروئید (TSH، T4) |
| هدف اصلی | ارزیابی عملکرد غده هیپوفیز، بررسی علل ناباروری و اختلالات قاعدگی. | ارزیابی عملکرد غده تیروئید و بررسی مشکلات متابولیک. |
| الزام حیاتی ناشتایی | بله (۸-۱۲ ساعت): برای جلوگیری از تأثیر مواد غذایی و استرس‌های متابولیک. | خیر (اختیاری): مگر اینکه همراه با تست‌های متابولیک انجام شود. |
| حساسیت به استرس | بسیار بالا: استرس، تحریک پستان و فعالیت جنسی ممنوعیت قطعی دارند. | متوسط: استرس حاد تأثیر کمتری دارد، اما داروها مهم هستند. |
| اهمیت زمان‌بندی روز | بسیار مهم: ۲ تا ۴ ساعت پس از بیداری برای کاهش سطح هورمون از اوج شبانه. | مهم (برای پیگیری): ثبات در زمان نمونه‌گیری برای مقایسه دقیق نتایج. |
| اهمیت داروی جایگزین | داروهای اعصاب: برخی داروهای ضد افسردگی و اعصاب سطح آن را افزایش می‌دهند. | داروی لووتیروکسین: باید بعد از نمونه‌گیری مصرف شود. |
سوالات متداول
- چه زمانی باید آزمایش پرولاکتین و تیروئید انجام دهیم؟
پرولاکتین: اختلالات قاعدگی، ترشح غیرطبیعی شیر از پستان، ناباروری، کاهش میل جنسی یا سردردهای مکرر.
تیروئید: خستگی مزمن، تغییرات ناگهانی وزن، اختلالات خلقی، ریزش مو، یا سابقه خانوادگی مشکلات تیروئید.
- آیا نتیجه آزمایش پرولاکتین می‌تواند به دلیل استرس بالا باشد؟
بله. پرولاکتین به هورمونی «واکنش‌دهنده به استرس» معروف است. استرس حاد، یک شب بی‌خوابی یا حتی اضطراب شدید ناشی از حضور در محیط آزمایشگاه می‌تواند باعث افزایش کاذب پرولاکتین شود.
- آیا آزمایش پرولاکتین برای زنان باردار متفاوت است؟
بله، متفاوت است. در زنان باردار، سطح پرولاکتین به طور طبیعی و تدریجی افزایش می‌یابد و تا پایان بارداری می‌تواند به ۱۰ تا ۲۰ برابر سطح نرمال برسد.
جمع بندی
برای رسیدن به نتایج دقیق در آزمایش پرولاکتین و تیروئید، رعایت شرایطی چون کاهش استرس، ناشتایی (برای پرولاکتین) و زمان‌بندی دقیق نمونه‌گیری ضروری است. با آگاهی از این شرایط آزمایش خون تیروئید و پرولاکتین، می‌توانید بهترین نتیجه را در چکاپ‌های خود دریافت کنید.
source