پرخوری یا اختلال پرخوری (Binge Eating Disorder) یکی از شایع‌ترین اختلالات خوردن است که با مصرف مقادیر زیاد غذا در دوره‌های کوتاه و همراه با احساس از دست دادن کنترل مشخص می‌شود. این اختلال نه تنها به مشکلات جسمی مانند چاقی، دیابت و بیماری‌های قلبی منجر می‌شود، بلکه تأثیرات روانی قابل توجهی مانند افسردگی، اضطراب و کاهش کیفیت زندگی دارد.

درمان پرخوری معمولاً ترکیبی از روان‌درمانی، تغییر سبک زندگی و دارودرمانی است. در میان داروهای مورد استفاده، داروهای ضد افسردگی و ضد اضطراب نقش مهمی در کاهش شدت حملات پرخوری و بهبود علائم همراه دارند.

نقش داروهای ضد افسردگی

داروهای ضد افسردگی معمولاً با هدف اصلاح عدم تعادل‌های شیمیایی در مغز تجویز می‌شوند. شواهد نشان می‌دهد که اختلالات خوردن با تغییرات در مسیرهای سروتونین، دوپامین و نوراپی‌نفرین مرتبط هستند.

• سروتونین (5-HT): سروتونین نقش کلیدی در تنظیم اشتها، خلق و خو و رفتارهای اجباری دارد. کاهش سطح سروتونین با افزایش پرخوری و رفتارهای تکراری مرتبط است.

• دوپامین و نوراپی‌نفرین: این نوروترنسمیترها در انگیزه، پاداش و کنترل رفتار نقش دارند و عدم تعادل آنها می‌تواند منجر به پرخوری شود.

بنابراین، داروهای ضد افسردگی که مسیرهای سروتونین و نوروترنسمیترهای دیگر را تنظیم می‌کنند، می‌توانند علائم پرخوری را کاهش دهند.

 نقش داروهای ضد اضطراب

اضطراب و استرس اغلب محرک‌های پرخوری هستند. داروهای ضد اضطراب با کاهش سطح اضطراب و تنش، می‌توانند شدت و دفعات حملات پرخوری را کاهش دهند. این داروها شامل بنزودیازپین‌ها و برخی داروهای غیر بنزودیازپینی می‌شوند.

 انتخاب داروهای ضد افسردگی

مطالعات نشان داده‌اند که داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای (TCA) و مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) بیشترین تأثیر را در درمان پرخوری دارند.

مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs)

• فلوکستین: یکی از پرکاربردترین داروها در کاهش حملات پرخوری است. فلوکستین باعث افزایش سطح سروتونین در مغز می‌شود و به کنترل رفتارهای اجباری و کاهش تمایل به پرخوری کمک می‌کند.

• سرترالین و پاروکستین: این داروها نیز مشابه فلوکستین عمل می‌کنند و در کاهش دفعات پرخوری و بهبود خلق و خو مؤثر هستند.

مهارکننده‌های بازجذب سروتونین-نوراپی‌نفرین (SNRIs)

ضد افسردگی‌های سه حلقه‌ای (TCAs)

• داروهایی مانند آمی‌تریپتیلین و نورتریپتیلین در برخی مطالعات موثر نشان داده شده‌اند، اما به دلیل عوارض جانبی بیشتر (مانند افزایش وزن و خشکی دهان) کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرند.

 اثربخشی داروهای ضد افسردگی

تحقیقات نشان داده‌اند که SSRIs می‌توانند دفعات پرخوری را تا 50 درصد کاهش دهند و همچنین اضطراب و افسردگی همزمان با اختلال پرخوری را کاهش دهند. مصرف داروهای ضد افسردگی معمولاً با روان‌درمانی ترکیب می‌شود تا اثر بخشی بیشتری داشته باشد.

بنزودیازپین‌ها

• لوارازپام، آلپرازولام و دیازپام به صورت کوتاه مدت می‌توانند اضطراب شدید را کاهش دهند و از تحریک پرخوری ناشی از استرس بکاهند.

• با این حال، خطر وابستگی و عوارض جانبی، استفاده طولانی مدت را محدود می‌کند.

داروهای غیر بنزودیازپینی

• بوپروپیون و گاوانسین در برخی مطالعات نشان داده‌اند که اضطراب و افسردگی مرتبط با پرخوری را کاهش می‌دهند و از تحریک پرخوری جلوگیری می‌کنند.

• این داروها معمولاً به صورت ترکیبی با SSRIs یا درمان‌های رفتاری مورد استفاده قرار می‌گیرند.

 ترکیب درمان دارویی و روان‌درمانی

• روان‌درمانی شناختی-رفتاری (CBT): موثرترین روش روان‌درمانی برای پرخوری است و معمولاً با داروهای ضد افسردگی ترکیب می‌شود.

• ترکیب دارو و CBT می‌تواند به کاهش دفعات پرخوری، بهبود خلق و خو و کاهش اضطراب کمک کند.

نکات مهم در درمان دارویی پرخوری

انتخاب دارو بر اساس فرد: دارو باید متناسب با علائم همراه (افسردگی، اضطراب، اختلال خواب) انتخاب شود.

مدیریت عوارض جانبی: برخی داروها مانند TCA ممکن است باعث افزایش وزن شوند که برای بیماران مبتلا به پرخوری نگران‌کننده است.

مدت درمان: داروهای ضد افسردگی معمولاً حداقل ۱۲ هفته برای مشاهده اثر کامل نیاز دارند.

پایش مداوم: پزشک باید تغییرات وزن، علائم روانی و عوارض جانبی را تحت نظر داشته باشد.

 مطالعات بالینی

• یک مطالعه منتشر شده در Journal of Clinical Psychiatry نشان داد که فلوکستین می‌تواند دفعات پرخوری را به طور متوسط از ۴ بار در هفته به ۲ بار کاهش دهد.

• مطالعه دیگری نشان داد که ترکیب SSRIs با CBT اثر بخشی بیشتری نسبت به هر یک به تنهایی دارد و علائم افسردگی و اضطراب را هم کاهش می‌دهد.

نتیجه‌گیری

داروهای ضد افسردگی و ضد اضطراب نقش مهمی در درمان اختلال پرخوری دارند. SSRIs به ویژه در کاهش دفعات پرخوری و بهبود خلق و خو اثربخشی بالایی دارند، در حالی که داروهای ضد اضطراب می‌توانند در کاهش تحریک‌های ناشی از استرس و اضطراب مفید باشند. با این حال، درمان دارویی باید همراه با روان‌درمانی و تغییر سبک زندگی باشد تا نتایج پایدار و مؤثری ایجاد شود.

در مجموع، ترکیب دارو و درمان رفتاری، همراه با پایش دقیق و انتخاب داروی مناسب، بهترین استراتژی برای مدیریت اختلال پرخوری است.

۲۷ مهر ۱۴۰۴ ۱۷:۲۶