خیلی از مردان به دلایل مختلف دنبال راه‌هایی برای قوی‌تر شدن، افزایش انرژی، بهبود عملکرد جنسی یا داشتن بدنی ورزیده و عضلانی می‌روند. در این مسیر، داروهای تقویتی نقش پررنگی پیدا کرده‌اند. این داروها معمولاً وعده می‌دهند که مشکلات بدن را سریع‌تر حل کنند یا بدن را بهتر و سریع‌تر آماده کنند. اما واقعیت این است که هر دارویی، حتی اگر برای تقویت باشد، می‌تواند عوارضی داشته باشد که گاهی خطرناک است. این مقاله به بررسی داروهای تقویتی، انواع آنها، چگونگی اثرشان و مهم‌تر از همه، عوارضی که ممکن است در مردان ایجاد کنند می‌پردازد.

داروهای تقویتی چیستند؟

داروهای تقویتی به موادی گفته می‌شود که به منظور افزایش توانایی جسمی، عضله‌سازی، بهبود عملکرد جنسی یا افزایش سطح انرژی مصرف می‌شوند. بعضی از این داروها، مکمل‌های غذایی و بعضی داروهای شیمیایی یا هورمونی هستند. بعضی از داروهای تقویتی مجازند و مصرف‌شان زیر نظر پزشک بی‌خطر است، اما برخی دیگر به دلیل عوارض جدی یا سوء استفاده، ممنوع یا خطرناک شمرده می‌شوند.

انواع داروهای تقویتی در مردان

 مکمل‌های بدنسازی

این دسته شامل مواد غذایی یا ترکیباتی است که برای کمک به رشد عضلات، بهبود توان بدنی و ترمیم سریع‌تر بافت‌ها استفاده می‌شوند. مهم‌ترین نمونه‌ها:

• پروتئین‌ها: وی پروتئین، کازئین و پروتئین‌های گیاهی که منبع آمینواسیدهای لازم برای عضله‌سازی هستند.

• کراتین: ماده‌ای که در بدن به صورت طبیعی هم وجود دارد و به تولید انرژی سریع کمک می‌کند.

• آمینواسیدهای شاخه‌دار (BCAA): شامل لوسین، ایزولوسین و والین که برای بازسازی عضلات مفیدند.

این مکمل‌ها در صورتی که از برندهای معتبر تهیه شوند و طبق دستور مصرف شوند، معمولاً عوارض کمتری دارند.

داروهای هورمونی و استروئیدهای آنابولیک

این داروها ساختاری شبیه به هورمون تستوسترون دارند و باعث افزایش سریع حجم عضلات و قدرت می‌شوند. محبوبیت زیادی در بدنسازان دارند، ولی عوارض آنها بسیار جدی است. این داروها شامل:

مصرف طولانی‌مدت این داروها می‌تواند سیستم هورمونی بدن را مختل کند و باعث مشکلات زیادی شود.

 داروهای تقویت‌کننده عملکرد جنسی

این داروها برای بهبود نعوظ و عملکرد جنسی مردان ساخته شده‌اند. برخی از معروف‌ترین آنها:

• سیلدنافیل (ویاگر)

• تادالافیل (سیالیس)

• یوهمبین (مکمل گیاهی)

این داروها معمولاً فقط برای مشکلات مشخص پزشکی توصیه می‌شوند و مصرف خودسرانه ممکن است خطرناک باشد.

 مکمل‌های گیاهی

برخی مردان به دنبال راه‌های طبیعی‌تر می‌روند و از گیاهان دارویی مثل جنسینگ، جینسینگ یا گیاهان مشابه استفاده می‌کنند. این مواد عموماً عوارض کمتری دارند ولی باز هم باید با احتیاط مصرف شوند.

مکانیسم اثر داروهای تقویتی

داروهای تقویتی بسته به نوع‌شان اثرهای مختلفی روی بدن دارند:

• مکمل‌های بدنسازی بیشتر به عنوان مواد مغذی عمل می‌کنند و به عضلات سوخت می‌دهند یا روند ترمیم را تسریع می‌کنند.

• استروئیدهای آنابولیک با تقلید از هورمون تستوسترون باعث افزایش سنتز پروتئین و رشد سریع عضلات می‌شوند.

• داروهای تقویت‌کننده جنسی با گشاد کردن رگ‌های خونی در ناحیه تناسلی باعث افزایش جریان خون و بهبود نعوظ می‌شوند.

اما مصرف نادرست این داروها باعث برهم خوردن تعادل طبیعی بدن می‌شود و همین باعث بروز عوارض مختلف می‌شود.

عوارض کوتاه‌مدت مصرف داروهای تقویتی

بسیاری از مردان در ابتدا ممکن است عوارضی جدی را تجربه نکنند، اما مصرف داروها بدون کنترل باعث بروز مشکلات زیر می‌شود:

• مشکلات گوارشی: تهوع، دل‌درد، اسهال یا حتی یبوست از مشکلات رایج است که معمولاً پس از مدتی مصرف ظاهر می‌شود.

• افزایش فشار خون و مشکلات قلبی: مصرف استروئیدها و برخی مکمل‌ها باعث افزایش فشار خون، تپش قلب و حتی در موارد شدید سکته می‌شود.

• بی‌خوابی و اضطراب: مصرف برخی داروها سیستم عصبی را تحریک می‌کند و خواب را مختل می‌سازد.

• تغییرات خلقی: زود رنجی، پرخاشگری یا احساس افسردگی کوتاه‌مدت.

عوارض بلندمدت و خطرناک

اگر مصرف داروهای تقویتی ادامه پیدا کند یا بدون نظارت باشد، عوارض جدی و خطرناک‌تری ایجاد می‌شود که ممکن است برگشت‌ناپذیر باشند:

• آسیب کبد و کلیه: بعضی داروها مثل استروئیدها و مکمل‌های غیرمطمئن باعث اختلال در عملکرد کبد و کلیه شده و در نهایت ممکن است منجر به نارسایی این اعضا شود.

• کاهش تولید هورمون‌های طبیعی: بدن وقتی تستوسترون خارجی دریافت می‌کند، تولید هورمون‌های خودش را کاهش می‌دهد که ممکن است باعث کوچک شدن بیضه‌ها، کاهش اسپرم و ناباروری شود.

• اختلالات قلبی و عروقی: مصرف طولانی‌مدت می‌تواند باعث تصلب شرایین، حمله قلبی و سکته شود.

• مشکلات روانی و اعتیاد: برخی افراد دچار افسردگی، اضطراب شدید یا حتی وابستگی روانی و جسمی به داروها می‌شوند.

• افزایش خطر سرطان: مصرف بی‌رویه هورمون‌ها احتمال ابتلا به برخی سرطان‌ها مثل سرطان کبد و پروستات را بالا می‌برد.

عوامل افزایش خطر

• مصرف دوزهای بالا و طولانی‌مدت: بیشترین آسیب‌ها مربوط به مصرف زیاد و مدت‌دار است.

• مصرف ترکیبی چند دارو یا مکمل: ترکیب چند دارو بدون دانش و مشاوره می‌تواند اثرات سوء را چند برابر کند.

• وجود بیماری‌های زمینه‌ای: بیماری‌های قلبی، کبدی، کلیوی و روانی می‌توانند خطر عوارض را بیشتر کنند.

مصرف داروهای تقویتی در ورزشکاران و بدنسازان

ورزشکاران و بدنسازان بیشتر از دیگران به دنبال نتایج سریع و افزایش حجم عضلات هستند. به همین دلیل گاهی تحت فشار رقابت به مصرف داروهای هورمونی روی می‌آورند.

اما این داروها در ورزش حرفه‌ای ممنوع هستند و مصرف‌شان علاوه بر خطرات پزشکی، ممکن است منجر به محرومیت از مسابقات شود. همچنین عوارض جانبی این داروها در این افراد به دلیل مصرف مکرر و طولانی، شدیدتر است.

جایگزین‌های ایمن برای تقویت بدن

خوشبختانه روش‌های زیادی وجود دارد که بدون نیاز به داروهای پرخطر می‌توان بدن را تقویت کرد:

• تغذیه سالم: مصرف مواد غذایی غنی از پروتئین، ویتامین‌ها و مواد معدنی به صورت طبیعی بهترین راه برای عضله‌سازی و حفظ سلامتی است.

• ورزش منظم و اصولی: تمرینات هدفمند و با برنامه به مرور باعث بهبود توان و حجم عضلات می‌شود.

• خواب کافی و استراحت: بدن در خواب به بازسازی و ترمیم می‌پردازد و خواب خوب برای هر تغییری ضروری است.

• مدیریت استرس و سبک زندگی سالم: عدم مصرف مواد مخدر و الکل، ترک سیگار و کاهش استرس به سلامت جسم و روان کمک می‌کند.

توصیه‌های مهم و جمع‌بندی

• همیشه قبل از شروع مصرف هر نوع داروی تقویتی با پزشک مشورت کنید. حتی مکمل‌ها هم باید تحت نظر مصرف شوند.

• از مصرف خودسرانه و بدون آگاهی پرهیز کنید.

• دنبال نتایج سریع نباشید. بدن برای تغییر و تقویت نیاز به زمان دارد.

• اگر عوارضی مشاهده کردید، سریعاً مصرف را قطع کرده و به پزشک مراجعه کنید.

• به جای داروهای تقویتی پرخطر، روش‌های طبیعی را انتخاب کنید تا سلامت خود را حفظ کنید.

۱۸ مرداد ۱۴۰۴ ۱۲:۲۴