به گزارش سلامت نیوز به نقل از ایرنا،در دنیایی که سلامت و تندرستی به یکی از دغدغه‌های اصلی بشریت تبدیل شده، استعمال دخانیات و به ویژه سیگار، همچنان به عنوان یکی از بزرگترین تهدیدهای قابل پیشگیری برای سلامت عمومی در سراسر جهان شناخته می‌شود.
سازمان بهداشت جهانی (WHO) این اپیدمی خاموش را عامل مرگ میلیون ها نفر در سال می داند که خسارات اقتصادی و اجتماعی جبران‌ناپذیری را بر جوامع تحمیل می‌کند.
مقابله با این تهدید عمومی نیازمند اقداماتی هماهنگ و جامع در سطح فردی، اجتماعی و دولتی است. افزایش آگاهی عمومی با استناد به منابع معتبر، اجرای قوانین سختگیرانه‌تر برای کنترل دخانیات مانند افزایش مالیات، ممنوعیت تبلیغات و ایجاد فضاهای عمومی عاری از دود سیگار مطابق با کنوانسیون چارچوب کنترل دخانیات سازمان بهداشت جهانی (FCTC)، ارائه خدمات حمایتی برای ترک سیگار و ترویج سبک زندگی سالم، همگی گام‌هایی اساسی در مسیر مبارزه با این غول مرگبار هستند.
سیگار؛ ترکیبی مرگبار از سموم شیمیایی
پزشک عمومی بیمارستان الزهرا اصفهان در این پیوند گفت: بر اساس گزارش‌های مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) و آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان (IARC)، هر پُک سیگار، دروازه‌ای به سوی ورود بیش از هفت هزار ماده شیمیایی به بدن است. از این میان، حداقل ۲۵۰ مورد برای سلامت انسان مضر شناخته شده و حدود ۷۰ مورد از آن‌ها به طور قطعی سرطان‌زا هستند.
امیرعلی مهوری حبیب آبادی ادامه داد: نیکوتین موجود در سیگار یکی از خطرناک ترین و مضرترین مواد برای سلامت است اما مواد سمی بسیار دیگری نیز در سیگار وجود دارد. قطران، مونوکسید کربن، آرسنیک، بَنزِن، فُرمالدئید و فلزات سنگین مانند سرب و کادمیوم، همگی دست به دست هم می‌دهند تا سلامت فرد را از درون متلاشی کنند. این سموم نه تنها سیستم تنفسی، بلکه تمامی ارگان‌های بدن را هدف قرار می‌دهند.
وی تصریح کرد: نیکوتین، ماده‌ای بسیار اعتیادآور است و پژوهش های این حوزه بر قدرت اعتیادآوری نیکوتین به اندازه هروئین و کوکائین تاکید دارد. نیکوتین به سرعت از طریق ریه‌ها جذب شده و به مغز می‌رسد و باعث آزادسازی دوپامین می‌شود که احساس لذت ایجاد می‌کند اما با گذشت زمان، مغز به حضور نیکوتین وابسته شده و تلاش برای ترک سیگار اغلب با علائم ناخوشایند ترک همراه است که غلبه بر آن‌ها نیازمند اراده قوی و گاهی مداخلات پزشکی و حمایتی است.
تاثیرات ویرانگر بر سیستم تنفسی؛ از سرفه‌های مزمن تا سرطان ریه
دستیار تخصص هوش‌بری خاطر نشان کرد: اولین و مستقیم‌ترین قربانی دود سیگار، سیستم تنفسی است. مواد سمی موجود در دود، مُژک‌های تنفسی را فلج کرده و راه را برای ورود عوامل بیماری‌زا هموار می‌کنند. این امر منجر به بروز بیماری‌هایی نظیر، برونشیت مزمن، آمفیزم، سرطان ریه، بیماری های قلی و عروقی، افزایش فشار خون و ضربان قلب، آترواسکلروز، سکته مغزی و سرطان می شود.
مهوری یادآور شد: ۲ بیماری برونشیت مزمن و آمفیزم بیشتر تحت عنوان کلی بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) شناخته می‌شوند. طیق اعلام سازمان بهداشت جهانی COPD یکی از علل اصلی مرگ و میر در سطح جهان است که استعمال دخانیات مهمترین عامل خطر ابتلا به آن محسوب می‌شود.
وی با بیان اینکه بنا بر اعلام انجمن سرطان آمریکا (ACS) و صندوق جهانی تحقیقات سرطان (WCRF) سیگار عامل اصلی بیش از ۸۰ تا ۹۰ درصد موارد سرطان کشنده ریه است، خاطر نشان کرد: تشدید آسم و عفونت‌های تنفسی نیز از دیگر مضرات مصرف دخانیات به ویژه سیگار است و مطالعات متعدد نشان داده‌اند که افراد سیگاری بیشتر در معرض حملات آسم و عفونت‌هایی مانند ذات‌الریه و آنفولانزا قرار دارند و دوره بهبودی آن‌ها نیز طولانی‌تر است.
قلب، مغز و عروق؛ قربانیان پنهان دود سیگار
پزشک عمومی بیمارستان الزهرا(س) اصفهان خاطر نشان کرد: تاثیرات مخرب سیگار تنها به ریه‌ها محدود نمی‌شود. انجمن قلب آمریکا (AHA) و فدراسیون جهانی قلب (WHF) به طور مداوم در مورد آسیب‌های سیگار به سیستم قلبی عروقی هشدار می‌دهند. افزایش فشار خون و ضربان قلب، آترواسکلروز یا همان تصلب شرایین، بیماری‌های ایسکمیک قلبی نظیر بیماری عروق کرونر، سکته مغزی و بیماری‌های عروق محیطی از دیگر مضراب سیگار برای سیستم قلب و عروق هستند.
مهوری تصریح کرد: نیکوتین موجود در سیگار باعث تنگ شدن عروق و افزایش فشار خون می‌شود و بار کاری قلب را افزایش می‌دهد که این عامل اصلی آسیب سیگار به سیستم قلبی عروقی است. از سوی دیگر مواد شیمیایی موجود در دود سیگار به دیواره داخلی عروق آسیب رسانده و زمینه را برای تشکیل پلاک‌های چربی فراهم می‌کند که این امر منجر به تنگ شدن و سخت شدن عروق شده و جریان خون را مختل می‌کند.
وی افزود: بر اساس داده‌های WHO، افراد سیگاری ۲ تا چهار برابر بیشتر در معرض خطر بیماری‌های قلبی و عروقی قرار دارند ضمن آن که مصرف سیگار امروزه به عنوان یکی از عوامل بروز سکته مغزی قلمداد می شود، سیگار با افزایش خطر لخته شدن خون و آسیب به عروق مغزی، احتمال سکته مغزی را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهد.
سرطان؛ اژدهای چند سر خفته در دود سیگار
دانش آموخته پزشکی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان گفت: علاوه بر سرطان ریه، سیگار خطر ابتلا به طیف وسیعی از سرطان‌های دیگر را نیز افزایش می‌دهد. آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان (IARC) سیگار را در گروه یک عوامل سرطان‌زا طبقه‌بندی کرده است.
مهوری حبیب آبادی افزود: مواد سرطان‌زای موجود در دود سیگار از طریق جریان خون به تمام نقاط بدن منتقل شده و می‌توانند باعث جهش‌های ژنتیکی و رُشد کنترل‌نشده سلول‌ها شوند که از جمله این سرطان‌ها می‌توان به سرطان دهان، حلق، حنجره و مری، مثانه و کلیه، لوزالمعده، معده، دهانه رحم، خون و لوسمی میلوئیدی حاد اشاره کرد.
وی اظهار داشت: انجمن اورولوژی آمریکا (AUA) نیز بر ارتباط سرطان های مثانه و کلیه با سیگار تاکید دارد و امروزه کمتر پزشکی است که مضرات گسترده سیگار بر سلامت فرد را کتمان کند.
تاثیرات گسترده بر سایر ارگان‌ها و جنبه‌های سلامت
دستیار تخصص هوش‌بری خاطرنشان کرد: مضرات سیگار به همین جا ختم نمی‌شود و تقریباً هیچ بخشی از بدن از آسیب‌های آن در امان نیست. از پوست و مو گرفته تا سلامت دهان و دندان، از سیستم ایمنی گرفته تا باروری و سلامت جنسی. بینایی، سلامت استخوان و حتی سلامت روان تحت تاثیر مصرف سیگار دچار مخاطره می شود.
مهوری اضافه کرد: سال هاست مطالعات پوستی نشان داده‌اند که سیگار با کاهش جریان خون در پوست و تخریب کلاژن و الاستین، منجر به پیری زودرس، ایجاد چین و چروک، تیرگی پوست و تاخیر در بهبود زخم‌ها می‌شود.
وی ادامه داد: انجمن دندانپزشکی آمریکا (ADA) به طور مکرر در مورد افزایش خطر بیماری‌های لثه، پوسیدگی دندان، بوی بد دهان و سرطان دهان در افراد سیگاری هشدار داده و تحقیقات ایمونولوژیک ثابت کرده‌اند که سیگار با تضعیف سیستم ایمنی بدن آسیب‌پذیری در برابر عفونت‌ها را افزایش می‌دهد.
پزشک عمومی بیمارستان الزهرا (س) خاطر نشان کرد: مصرف سیگار در مردان می‌تواند منجر به کاهش تعداد و کیفیت اسپرم، اختلال نعوظ و ناباروری شود و در زنان نیز سیگار موجب کاهش ذخیره تخمدان، یائسگی زودرس، حاملگی خارج رحمی، سقط جنین، زایمان زودرس، وزن کم نوزاد هنگام تولد و افزایش خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم می شود.
وی یادآور شد: علاوه بر این موارد بنیاد ملی پوکی استخوان (NOF) سیگار را به عنوان یک عامل خطر برای پوکی استخوان و شکستگی‌ها، به ویژه در زنان یائسه، معرفی می‌کند.
وی اضافه کرد: سال های اخیر دیابت به بیماری اول غیرواگیردار در جهان تبدیل شده و طیق اعلام انجمن دیابت آمریکا (ADA) افراد سیگاری ۳۰ تا ۴۰ درصد بیشتر در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ قرار دارند، همچنین پژوهش های علمی نشان می دهد سیگار کنترل قند خون را در افراد دیابتی دشوارتر می‌کند.
مهوری گفت: مشکلات چشمی و تاثیر بر روی بینایی از دیگر مضرات مصرف سیگار است. آکادمی چشم‌پزشکی آمریکا (AAO) ابتلا به آب مروارید که پیش از گمان می شد تنها به سن وابسته است، با مصرف سیگار مرتبط دانسته و نسبت به افزایش خطر ابتلا به آن در افراد سیگاری هشدار داده است.
دود دست دوم؛ قربانیان بی‌گناه
دانش آموخته پزشکی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان ادامه داد: خطرات سیگار تنها متوجه فرد سیگاری نیست و سازمان بهداشت جهانی تاکید ویژه‌ای بر خطرات دود دست دوم، دودی که افراد غیر سیگاری بخاطر مجاورت با افراد سیگاری استشمام می کنند، دارد.
وی گفت: از جمله عواقب استشمام دود دست دوم، می‌توان به افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های تنفسی مانند آسم و برونشیت در کودکان، عفونت گوش میانی، سندرم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS)، بیماری‌های قلبی و سرطان ریه در بزرگسالان غیر سیگاری اشاره کرد.
ترک سیگار بهترین هدیه به خود و جامعه
پزشک عمومی بیمارستان الزهرا(س) دانشگاه علوم پزشکی اصفهان تصریح کرد: با وجود تمام مضرات سیگار، خبر خوب این است که ترک سیگار در هر سنی فواید قابل توجهی برای سلامتی دارد.
مهوری ادامه داد: امروزه بیشتر مجامع پزشکی تاکید دارند که بلافاصله پس از ترک سیگار، بدن شروع به ترمیم خود می‌کند و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی، سکته مغزی و انواع سرطان‌ها به تدریج کاهش می‌یابد.
وی با بیان اینکه آزمایشات بالینی نشان می دهد، پس از قطع مصرف سیگار عملکرد ریه‌ها بهبود یافته و تنفس راحت‌تر می‌شود و کیفیت زندگی به طور کلی ارتقا پیدا می‌کند، گفت: هر فرد با تصمیم به عدم استعمال دخانیات یا ترک آن، نه تنها می تواند به سلامت خود، بلکه به سلامت جامعه و نسل‌های آینده نیز خدمت می‌کند.
با توجه به افزایش نگران کننده مصرف دخانیات به ویژه در میان نوجوانان و زنان و با ظهور تهدیدات نوینی چون سیگارهای الکترونیکی، اقدامات کنترلی و آموزشی باید با جدیت بیشتری دنبال شود چرا که تنها با عزم همگانی و اجرای دقیق قوانین می‌توان از گسترش این معضل جلوگیری کرد و سلامت جامعه را تضمین نمود.