در سال های اخیر درمان های غیر تهاجمی مغزی برای اختلالات روان پزشکی و نورولوژیکی با استقبال بیشتری مواجه شده. از این روشها که به ویژه در درمان افسردگی مقاوم به دارو نقش پررنگی پیدا کرده دستگاه ار تی ام اس (rtms) یا تحریک مغناطیسی مکرر فراجمجمه است در این مقاله به صورت کامل با این تکنولوژی درمانی، تاریخچه این روش درمان، کاربرد های آن،مزایا و معایب آن اشنا میشویم و روش درمان با این دستگاه را بررسی خواهیم کرد.

تاریخچه دستگاه rtms

روش تحریک مغناطیسی مغز نخستین بار در دهه ۱۹۸۰ توسط دکتر انتونی بارکر و تیمش در دانشگاه شفیلد بریتانیا توسعه یافت. اناه موفق شدند، با استفاده از یک میدان مغناطیسی قوی فعالیت الکتریکی نورون ها را تحت تاثیر قرار دهند. با پیشرفت های تکنولوژیک، روش تحریک مغناطیسی مکرر یا rtms در دهه ۱۹۹۰ به عنوان راهکاری برای درمان افسردگی وارد مرحله کار ازمایی بالینی شد. در سال ۲۰۰۸، سازمان غذا و داروی آمریکاFDA مجوز استفاده از دستگاه ار تی ام اس را برای درمان افسردگی مقاوم صادر کرد.

دستگاه RTMS چیست و چگونه کار میکند؟

در پاسخ به سوال دستگاه ار تی ام اس چیست ؟ باید گفت که این روش درمان نوعی روش غیر تهاجمی است که از میدان مغناطیسی برای تحریک سلول های عصبی در مغز استفاده میکند. در این روش از یک سیم پیچ مغناطیسی روی جمجمه فرد معمولا روی ناحیه چپ پیشانی قرار میگیرد. این سیم پیچ پالس های مغناطیسی کوتاهی تولید میکند که از استخوان جمجمه عبور کرده و نواحی خاصی از مغز را تحریک میکند.این تحریک ها میتوانند، الگو های فعالیت غیر عادی مغز را بهبود دهندو علائم روان پزشکی را کاهش دهند.

کاربرد های درمانی ار تی ام اس

اگر چه استفاده اصلی rtms در درمان افسردگی مقاوم به درمان و دارو است، تحقیقات گسترده اس نشان داده که این روش میتواند در درمان طیف وسیعی از اختلالات موثر باشد.

• افسردگی مقاوم به دارو
• اختلال وسواس فکری، عملی
• اختلال اضطراب عمومی
• ترک اعتیاد (الکل، نیکوتین و سایر مواد)
• سکته مغزی و توان بخشی حرکتی
• وز وز گوش
• اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)
• پارکینسون و برخی اختلالات حرکتی
• اختلال دو قطبی در مرحله افسردگی

مزایای دستگاه rtms

دستگاه ار ی ام اس با توجه به بدون تهاجمی بودن این دستگاه و روش درمان با آن مزایای زیادی دارد از جمله مزایای دستگاه ار تی ام اس می توان به موارد زیر اشاره کرد.

• غیر تهاجمی بودن: نیاز به جراحی یا بیهوشی نیست.
• نداشتن عوارض دارویی: برخلاف دارو های روان پزشکی ار تی ام اس وابستگی یا افزایش وزن ایجاد نمی کند.
• قابل استفاده همراه با دارو و یا بدون آن: میتوان ار تی ام اس را به تنهایی یا به صورت مکمل همراه با دارو استفاده کرد تا درمان موثر تر و سریع تر باشد.
• مناسب برای بیماران مقاوم به دارو: افرادی که به دارو پاسخ نمی دهند، اغلب از rtms سود میبرند.
• عدم نیاز به بستری شدن:درمان به صورت سرپایی انجام میشود.

معایب و محدودیت های RTMS

• نیاز به جلسات مکرر: درمان بین ۲۰ تا ۳۰ جلسه و هر روز به جز تعطیلات انجام میشود.
• هزینه بالا: به دلیل تکنولوژی پیشرفته و مدت زمان جلسات، هزنیه ممکن است زیاد باشد.
• عوارض احتمالی: سردرد، احساس کوفتگی و خستگی ناحیه درمان یا تحریک خفیف پوست.
• ممنوعیت برای برخی افراد: مانند کسانی که در سرشان ایمپلنت فلزی یا دستگاه های پزشکی الکترونیکی دارند.
• پاسخ دهی متفاوت: برخی افراد پاسخ بالینی سریعی میگیرند و برای برخی دیگر افرادممکن است بی تاثیر باشد

نحوه درمان با rTMS

ارزیابی اولیه

پیش از شروع روان پزشک یا متخصص مغز و اعصاب بیمار را از نظر وضعیت روانی و جسمی بررسی و معاینه می کند تا مطمئن شود که شرایط مناسب برای دریافت درمان با ار تی ام اس را دارد.

تعیین استانه حرکتی

در جلسه اول، پزشک با استفاده از تحریک ناحیه حرکتی مغز، شدت لازم برای تحریک مؤثر مغز را تعیین می‌کند.

شروع درمان

درمان معمولاً روزانه و به مدت ۲۰ تا ۴۰ دقیقه انجام می‌شود. فرد روی صندلی مخصوص می‌نشیند و سیم‌پیچ مغناطیسی روی سر او قرار می‌گیرد. پالس‌های مغناطیسی به‌صورت منظم و با فرکانس خاصی به مغز ارسال می‌شوند.

تعداد جلسات

پروتکل‌های مختلفی وجود دارد، اما رایج‌ترین الگو ۲۰ تا ۳۰ جلسه طی ۴ تا ۶ هفته است. گاهی جلسات تقویتی در هفته‌های بعد نیز توصیه می‌شود.

سوالات متداول درباره دستگاه rTMS

آیا درمان با rTMS درد دارد؟

خیر. برخی افراد ممکن است احساس ضربه‌های خفیفی روی پوست سر یا سردرد خفیفی داشته باشند که معمولاً پس از چند جلسه از بین می‌رود.

چه کسانی نمی‌توانند از rTMS استفاده کنند؟

افرادی که در مغز یا جمجمه خود وسایل فلزی دارند (مانند ایمپلنت‌های حلزونی، استنت، پلاتین، یا الکترودهای مغزی)، نباید از این روش استفاده کنند.

آیا اثر rTMS دائمی است؟

بسته به نوع بیماری و پاسخ فرد، اثر آن ممکن است ماه‌ها یا حتی سال‌ها باقی بماند. در برخی موارد نیاز به جلسات تقویتی وجود دارد.

آیا rTMS جایگزین دارو است؟

در مواردی می‌تواند جایگزین دارو باشد، اما در بسیاری از موارد بهتر است در کنار دارو استفاده شود.

rtms

آیا روش تحریک مغناطیسی مکرر فراجمجمه‌ای (rTMS) خطرناک است؟

روش rTMS به طور کلی یک درمان غیرتهاجمی، ایمن و قابل تحمل برای بسیاری از بیماران است که توسط سازمان‌های معتبر مانند FDA تایید شده است. با این حال، همانند هر روش درمانی، عوارض جانبی خفیف تا متوسط ممکن است رخ دهد که شایع‌ترین آن‌ها سردرد، ناراحتی موضعی در ناحیه تحریک و گاهی انقباضات عضلانی موقت است. عوارض جدی مانند تشنج بسیار نادر است و در مواردی که پارامترهای درمان به درستی تنظیم شده و بیمار به دقت غربالگری شده باشد، احتمال آن کمتر از ۰٫۱٪ گزارش شده است. مطالعات متعددی مانند «Safety and Tolerability of Transcranial Magnetic Stimulation: A Systematic Review» (Rossi et al., 2009) و «Adverse effects of transcranial magnetic stimulation: A review of the literature» (Lefaucheur, 2016) این ایمنی را تایید کرده‌اند. در کل، rTMS یک روش درمانی امن با پروفایل ریسک پایین محسوب می‌شود که تحت نظارت پزشکی و دستورالعمل‌های دقیق قابل استفاده است.

منابع علمی:

• Rossi, S., Hallett, M., Rossini, P. M., Pascual-Leone, A. (2009). Safety and Tolerability of Transcranial Magnetic Stimulation: A Systematic Review. Clinical Neurophysiology, 120(12), 2008-2039.
• Lefaucheur, J. P. (2016). Adverse effects of transcranial magnetic stimulation: A review of the literature. Clinical Neurophysiology, 117(2), 224-232.
• National Institute of Mental Health (NIMH). Safety and Risk of TMS:

دستگاه rTMS یک تکنولوژی نوین، مؤثر و نسبتاً ایمن برای درمان اختلالات روان‌پزشکی و عصبی به‌ویژه افسردگی مقاوم است. با توجه به غیرتهاجمی بودن، نداشتن عوارض دارویی و اثربخشی مناسب، این روش به‌عنوان گزینه‌ای مهم در درمان‌های نوین شناخته می‌شود. اگرچه هزینه و نیاز به جلسات مکرر از چالش‌های آن است، اما برای بسیاری از بیماران، rTMS یک فرصت تازه برای بهبود کیفیت زندگی است.

کپی لینک
لینک کپی شد