معاون فنی، آموزشی و پژوهشی سازمان نظام پرستاری گفت: اغلب بیماران سالمند به مراقبت تسکینی نیاز دارند، مراقبت تسکینی فراتر از رسیدگی به علائم جسمی است و نیازمند کار تیمی و چند رشته‌ای است و پرستاران نقش مهمی در ارائه این خدمات دارند.

به‌گزارش روابط‌عمومی سازمان نظام پرستاری دکتر علی دادگری در حاشیه جلسه مشورتی سازمان بهداشت جهانی مستقر در ایرانبیان کرد: مراقبت تسکینی به‌صراحت از موارد حقوق بشر برای سلامت به‌رسمیت شناخته شده است. این مراقبت باید از طریق خدمات بهداشتی فرد محور و یکپارچه که به نیازها و ترجیحات خاص افراد توجه ویژه دارند، ارائه شود. مراقبت تسکینی برای طیف وسیعی از بیماری‌ها مورد نیاز است.

وی ادامه داد: بر اساس جستجوی پیشرفته در منابع پژوهشی معتبر، پژوهشگران پرستاری در حوزه مراقبت تسکینی در بالاترین رتبه ارائه مقالات پژوهشی در میان همه رشته‌های علوم پزشکی هستند. بنابراین لازم است توجه ویژه‌ای نسبت به پژوهش و ایجاد شواهد علمی برای بهبود مراقبت از بیماران نیازمند به مراقبت تسکینی ایجاد شود.

رئیس انجمن علمی پرستاری سالمندی افزود: مراقبت تسکینی رویکردی است که کیفیت زندگی بیماران بزرگسال و کودکان و همچنین خانواده‌های آنها را که با مشکلات مرتبط با بیماری‌های تهدیدکننده زندگی مواجه هستند، بهبود می‌بخشد.

دادگری ادامه داد: این مراقبت از طریق شناسایی زودهنگام، ارزیابی صحیح و درمان درد و سایر مسائل جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی، از رنج جلوگیری کرده و آن را تسکین می‌دهد. رسیدگی به رنج شامل رسیدگی به مسائلی فراتر از علائم جسمی است. مراقبت تسکینی از یک رویکرد تیمی و چند رشته‌ای برای حمایت از بیماران و مراقبان آنها استفاده می‌کند. این مراقبت یک سیستم حمایتی ارائه می‌دهد تا به بیماران کمک کند تا حد امکان تا زمان مرگ، زندگی فعالی داشته باشند.

مراقبت تسکینی از موارد حقوق بشر سلامت است

وی اضافه کرد: مراقبت تسکینی به‌صراحت از موارد حقوق بشر برای سلامت به‌رسمیت شناخته شده است. این مراقبت باید از طریق خدمات بهداشتی فرد محور و یکپارچه که به نیازها و ترجیحات خاص افراد توجه ویژه دارند، ارائه شود. مراقبت تسکینی برای طیف وسیعی از بیماری‌ها مورد نیاز است.

معاون فنی، آموزشی و پژوهشی سازمان نظام پرستاری گفت: اکثر بزرگسالانی که به مراقبت تسکینی نیاز دارند، بیماری‌های مزمنی مانند بیماری‌های قلبی عروقی (۳۸.۵ درصد) سرطان (۳۴ درصد)، بیماری‌های مزمن تنفسی (۱۰.۳ درصد)، ایدز (۵.۷ درصد) و دیابت (۴.۶ درصد) دارند. بسیاری از بیماری‌های دیگر از جمله نارسایی کلیه، بیماری مزمن کبدی، ام‌اس، بیماری پارکینسون، آرتریت روماتوئید، بیماری‌های عصبی، زوال عقل، ناهنجاری‌های مادرزادی و سل مقاوم به دارو نیز ممکن است به مراقبت تسکینی نیاز داشته باشند.

دادگری افزود: درد و مشکل در تنفس دو مورد از شایع‌ترین و جدی‌ترین علائمی هستند که بیماران نیازمند مراقبت تسکینی مبتلا می‌شوند. به‌عنوان مثال ۸۰ درصد از بیماران مبتلا به ایدز یا سرطان و ۶۷ درصد از بیماران مبتلا به بیماری‌های قلبی عروقی یا بیماری مزمن انسدادی ریه در پایان عمر خود درد متوسط ​​تا شدید را تجربه خواهند کرد. مواد اوپیوئیدی (مشتقات تریاک) برای مدیریت درد ضروری هستند. مواد اوپیوئیدی  همچنین می‌توانند سایر علائم جسمی آزاردهنده رایج از جمله تنگی نفس را تسکین دهند. کنترل چنین علائمی در مراحل اولیه یک وظیفه اخلاقی برای تسکین رنج و احترام به کرامت فرد است.

دسترسی ناکافی به مراقبت‌های تسکینی

به گزارش روابط عمومی سازمان نظام پرستاری بر اساس گزارش های سازمان بهداشت جهانی هر ساله تخمین زده می‌شود که ۵۶.۸ میلیون نفر به مراقبت‌های تسکینی نیاز دارند که بیشتر آنها در کشورهای کم‌درآمد و متوسط ​​زندگی می‌کنند. برای کودکان، ۹۸ درصد از کسانی که به مراقبت‌های تسکینی نیاز دارند در کشورهای کم‌درآمد و متوسط ​​زندگی کرده که تقریباً نیمی از آنها در آفریقا زندگی می‌کنند.

در سراسر جهان، برای رفع نیاز برآورده نشده به مراقبت‌های تسکینی، باید بر تعدادی از موانع مهم غلبه کرد:

•سیاست‌ها و سیستم‌های ملی بهداشت اغلب شامل مراقبت‌های تسکینی نمی‌شوند.

•آموزش در مورد مراقبت‌های تسکینی برای متخصصان بهداشت اغلب محدود است یا وجود ندارد.

•دسترسی جمعیت به تسکین درد با مواد اوپیوئیدی  ناکافی است و با کنوانسیون‌های بین‌المللی در مورد دسترسی به داروهای ضروری مطابقت ندارد.

طبق یک نظرسنجی از سازمان بهداشت جهانی در رابطه با بیماری‌های غیرواگیر که بین 194 کشور عضو در سال 2019 انجام شد: بودجه مراقبت‌های تسکینی در ۶۸ درصد از کشورها در دسترس بود و تنها ۴۰ درصد از کشورها گزارش دادند که این خدمات حداقل به نیمی از بیماران نیازمند رسیده است.

در ادامه این گزارش آمده است هیئت بین‌المللی کنترل مواد مخدر دریافت که در سال ۲۰۱۸، ۷۹درصد از جمعیت جهان، عمدتاً مردم کشورهای کم‌درآمد و با درآمد متوسط، تنها ۱۳درصد از کل مورفین مورد استفاده برای مدیریت درد و رنج یا ۱درصد از ۳۸۸تن مورفین تولید شده در سراسر جهان را مصرف کرده‌اند.

اگرچه این رقم نسبت به سال ۲۰۱۴که ۸۰درصد از جمعیت جهان تنها ۹.۵درصد از مورفین مورد استفاده برای مدیریت درد و رنج را مصرف می‌کردند، بهبود یافته است، اما اختلاف در مصرف داروهای مخدر برای مراقبت‌های تسکینی بین کشورهای کم‌درآمد و با درآمد متوسط ​​و کشورهای با درآمد بالا همچنان نگران‌کننده است.

سایر موانع مراقبت‌های تسکینی:

•عدم آگاهی سیاست‌گذاران، متخصصان سلامت و عموم مردم در مورد چیستی مراقبت‌های تسکینی و مزایایی که می‌تواند برای بیماران و سیستم‌های بهداشتی داشته باشد.

•موانع فرهنگی و اجتماعی، مانند باورهای مربوط به مرگ و مردن.

•تصورات غلط درباره مراقبت‌های تسکینی، مانند اینکه فقط برای بیماران مبتلا به سرطان یا برای هفته‌های آخر زندگی است.

•تصورات غلط مبنی بر اینکه بهبود دسترسی به مسکن‌های اوپیوئیدی منجر به افزایش سوءمصرف مواد می‌شود.

کشورها چه کاری می‌توانند انجام دهند؟

سیستم‌های سلامت ملی مسئول گنجاندن مراقبت‌های تسکینی در زنجیره مراقبت از افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن و تهدیدکننده زندگی هستند و آن را با برنامه‌های پیشگیری، تشخیص زودهنگام و درمان مرتبط می‌کنند. این موضوع شامل حداقل اجزای زیر است:

•سیاست‌های سیستم سلامت که خدمات مراقبت تسکینی را در ساختار و تأمین مالی سیستم‌های مراقبت‌های بهداشتی ملی در تمام سطوح مراقبت ادغام می‌کند.

•سیاست‌هایی برای تقویت و گسترش منابع انسانی، از جمله آموزش متخصصان سلامت موجود، گنجاندن مراقبت تسکینی در برنامه‌های درسی اصلی همه متخصصان سلامت جدید و همچنین آموزش داوطلبان و عموم مردم.

•یک سیاست دارویی که در دسترس بودن داروهای ضروری برای مدیریت علائم، به‌ویژه مسکن‌های اوپیوئیدی برای تسکین درد و ناراحتی تنفسی را تضمین می‌کند.

مراقبت تسکینی زمانی بیشترین تأثیر را دارد که در اوایل دوره بیماری در نظر گرفته شود. مراقبت‌های تسکینی زود هنگام نه‌تنها کیفیت زندگی بیماران را بهبود می‌بخشد، بلکه بستری‌های غیرضروری در بیمارستان و استفاده از خدمات مراقبت‌های بهداشتی را نیز کاهش می‌دهد.

مراقبت‌های تسکینی باید مطابق با اصول پوشش همگانی سلامت ارائه شوند. همه افراد، صرف نظر از درآمد، نوع بیماری یا سن، باید به مجموعه‌ای از خدمات بهداشتی اولیه تعیین‌شده در سطح ملی، از جمله مراقبت‌های تسکینی، دسترسی داشته باشند. سیستم‌های حمایت مالی و اجتماعی باید حق بشر برای مراقبت‌های تسکینی را برای گروه‌های جمعیتی فقیر و حاشیه‌نشین در نظر بگیرند.

نیروی کار پرستاری، به‌ویژه آن‌هایی که با بیماران مبتلا به بیماری‌های جدی کار می‌کنند، باید در مهارت‌های مراقبت تسکینی آموزش ببینند.

مراقبت‌های تسکینی تخصصی یکی از اجزای ارائه خدمات مراقبت تسکینی است، اما یک سیستم مراقبت تسکینی پایدار، با کیفیت و در دسترس باید در مراقبت‌های بهداشتی اولیه، مراقبت‌های اجتماعی و خانگی و همچنین حمایت از ارائه دهندگان مراقبت مانند خانواده و داوطلبان جامعه ادغام شود. ارائه مراقبت‌های تسکینی باید یک وظیفه اخلاقی برای متخصصان سلامت در نظر گرفته شود.

پاسخ سازمان بهداشت جهانی

داروهای مراقبت تسکینی، از جمله داروهای تسکین درد، در فهرست داروهای ضروری سازمان بهداشت جهانی و فهرست داروهای ضروری سازمان بهداشت جهانی برای کودکان گنجانده شده‌اند. مراقبت تسکینی در دستورالعمل‌ها و استراتژی‌های کلیدی جهانی درباره پوشش جهانی سلامت، بیماری‌های غیرواگیر و خدمات بهداشتی متمرکز بر مردم و یکپارچه به رسمیت شناخته شده است. دستورالعمل‌های سازمان بهداشت جهانی برای مدیریت دارویی و پرتودرمانی درد سرطان در بزرگسالان و نوجوانان در سال 2019 منتشر شد.

در سال 2014، اولین قطعنامه جهانی درباره مراقبت تسکینی (قطعنامه WHA67.19مجمع بهداشت جهانی) از سازمان بهداشت جهانی و کشورهای عضو خواست تا دسترسی به مراقبت تسکینی را به‌عنوان یک جزء اصلی سیستم‌های بهداشتی، با تأکید بر مراقبت‌های بهداشتی اولیه و مراقبت‌های مبتنی بر جامعه/خانه، بهبود بخشند. کار سازمان بهداشت جهانی برای تقویت مراقبت تسکینی بر حوزه‌های زیر متمرکز است:

•ادغام مراقبت تسکینی در تمام برنامه‌های جهانی مربوط به کنترل بیماری و سیستم سلامت.

•ارزیابی توسعه خدمات مراقبت تسکینی.

•تدوین دستورالعمل‌ها و ابزارهایی درباره مراقبت تسکینی یکپارچه در بین گروه‌های بیماری و سطوح مراقبت، با پرداختن به مسائل اخلاقی مربوط به ارائه مراقبت تسکینی جامع.

•حمایت از کشورهای عضو در بهبود دسترسی به داروهای مراقبت تسکینی از طریق بهبود مقررات ملی و سیستم‌های ارائه خدمات.

•تمرکز ویژه بر مراقبت تسکینی برای افراد مبتلا به HIV، از جمله تدوین دستورالعمل‌ها.

•ترویج افزایش دسترسی به مراقبت تسکینی برای کودکان (با همکاری یونیسف).

•نظارت بر دسترسی جهانی به مراقبت تسکینی و ارزیابی پیشرفت حاصل از برنامه‌های مراقبت تسکینی.

•تدوین شاخص‌هایی برای ارزیابی خدمات مراقبت تسکینی.

•تشویق منابع کافی برای برنامه‌ها و تحقیقات مراقبت تسکینی، به‌ویژه در کشورهای با منابع محدود.

•ایجاد شواهدی از مدل‌های مراقبت تسکینی که در محیط‌های کم‌درآمد و با درآمد متوسط ​​​​موثر هستند.