اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی (ADHD) یکی از رایج‌ترین اختلالات عصبی-رشدی است که معمولاً در کودکی تشخیص داده می‌شود اما می‌تواند تا بزرگسالی ادامه یابد. این اختلال باعث مشکلاتی در توجه، کنترل تکانه‌ها و سطح فعالیت می‌شود. به رغم اینکه ADHD در مردان بیشتر شناسایی می‌شود، تحقیقات نشان می‌دهد که این اختلال در زنان نیز وجود دارد اما علائم و نحوه بروز آن می‌تواند متفاوت باشد. در این مقاله، تفاوت‌های علائم ADHD در زنان و مردان بزرگسال بررسی می‌شود و به تاثیرات آن بر زندگی، روابط و سلامت روان پرداخته خواهد شد.

ADHD اختلالی است که در سه حوزه اصلی: کم‌توجهی، بیش‌فعالی-تکانشگری و ترکیبی بروز می‌کند. این اختلال به طور سنتی بیشتر در پسران تشخیص داده شده است. علت این امر در گذشته به علت بروز علائم آشکارتر بیش‌فعالی در پسران بود. در مقابل، دختران و زنان معمولاً علائم کم‌توجهی یا علائم پنهان‌تر نشان می‌دهند که کمتر توسط سیستم‌های آموزشی و پزشکی شناخته می‌شود.

مطالعات نشان داده‌اند که به دلیل تفاوت‌های زیستی، اجتماعی و روان‌شناختی، زنان مبتلا به ADHD ممکن است علائم متفاوتی نسبت به مردان داشته باشند و همین موضوع باعث تأخیر در تشخیص و درمان آن‌ها می‌شود.

تفاوت‌های زیستی و هورمونی بین زنان و مردان در ADHD

یکی از دلایل اصلی تفاوت علائم ADHD در زنان و مردان، تفاوت‌های زیستی و هورمونی است. هورمون‌های جنسی زنانه مانند استروژن و پروژسترون تأثیر زیادی بر عملکرد مغز و سیستم عصبی دارند. این هورمون‌ها می‌توانند شدت علائم ADHD را تحت تأثیر قرار دهند و باعث تغییر در نحوه بروز علائم در طول چرخه‌های قاعدگی، بارداری و یائسگی شوند.

مطالعات نشان می‌دهند که نوسانات هورمونی می‌تواند موجب تغییر در سطح توجه، تمرکز و میزان اضطراب در زنان مبتلا به ADHD شود. همچنین، مغز زنان و مردان از نظر ساختاری و عملکردی تفاوت‌هایی دارد که می‌تواند به بروز علائم متفاوت در هر جنس کمک کند.

کم‌توجهی و مشکلات تمرکز

در زنان بزرگسال مبتلا به ADHD، علائم کم‌توجهی غالب‌تر است. این افراد معمولاً در سازماندهی کارها، مدیریت زمان و پیگیری جزئیات مشکل دارند. آن‌ها ممکن است فراموشکار باشند و به راحتی حواسشان پرت شود. این مشکلات اغلب با اضطراب و افسردگی همراه است.

مردان مبتلا به ADHD ممکن است علاوه بر کم‌توجهی، رفتارهای پرتحرک و تکانشگرانه بیشتری نشان دهند که معمولاً باعث جلب توجه بیشتر اطرافیان می‌شود.

 بیش‌فعالی و تکانشگری

در مردان، علائم بیش‌فعالی و تکانشگری معمولاً آشکارتر است. این افراد ممکن است به سختی بنشینند، زیاد صحبت کنند و رفتارهای تحریک‌آمیز انجام دهند. در مقابل، زنان مبتلا به ADHD اغلب بیش‌فعالی ذهنی دارند و این نوع بیش‌فعالی کمتر دیده می‌شود.

 علائم هیجانی و روانی

زنان مبتلا به ADHD بیشتر در معرض اضطراب، افسردگی و اختلالات خلقی هستند. احساسات آن‌ها ممکن است ناپایدارتر باشد و بیشتر دچار استرس و خستگی روانی شوند. در مردان، مشکلات مربوط به رفتارهای تکانشی و پرخاشگری بیشتر به چشم می‌خورد.

یکی از چالش‌های بزرگ در مدیریت ADHD در زنان، تشخیص دیرهنگام یا نادرست است. به دلیل اینکه علائم زنان کمتر آشکار است و اغلب به صورت مشکلات تمرکز یا اضطراب دیده می‌شود، بسیاری از زنان سال‌ها بدون تشخیص صحیح زندگی می‌کنند.

در مقابل، مردان معمولاً در کودکی یا نوجوانی تشخیص داده می‌شوند و درمان دریافت می‌کنند. این تفاوت باعث می‌شود زنان در سنین بزرگسالی با مشکلات بیشتری مواجه شوند، از جمله کاهش اعتماد به نفس، مشکلات شغلی و روابط بین‌فردی.

تاثیرات اجتماعی و روانی تفاوت علائم ADHD در زنان و مردان

زنان مبتلا به ADHD به دلیل مشکلات تمرکز و کنترل هیجانات ممکن است در روابط اجتماعی و خانوادگی دچار مشکل شوند. آن‌ها ممکن است احساس تنهایی و طردشدگی کنند و کمتر مورد حمایت قرار گیرند. مردان مبتلا به ADHD معمولاً با مشکلات رفتاری و پرخاشگری مواجهند که ممکن است باعث مشکلات قانونی یا اجتماعی شود.

همچنین، تفاوت‌های فرهنگی و انتظارات اجتماعی از زنان و مردان می‌تواند تاثیر زیادی در تجربه زندگی با ADHD داشته باشد. زنان بیشتر مورد قضاوت قرار می‌گیرند که باید آرام و منظم باشند، بنابراین علائم ADHD ممکن است برای آن‌ها بیشتر استرس‌زا باشد.

راهکارها و درمان‌های پیشنهادی با توجه به جنسیت

با توجه به تفاوت‌های موجود، درمان ADHD باید بر اساس جنسیت و نیازهای فردی تنظیم شود. برای زنان، تمرکز بیشتر بر درمان‌های روانشناختی، مدیریت استرس و حمایت اجتماعی اهمیت دارد. دارودرمانی نیز ممکن است نیاز به تنظیمات دقیق‌تری داشته باشد تا با تغییرات هورمونی هماهنگ شود.

برای مردان، کنترل رفتارهای تکانشی و بیش‌فعالی و آموزش مهارت‌های رفتاری می‌تواند موثر باشد. همچنین، استفاده از داروهای محرک و غیرمحرک بر اساس نوع علائم تجویز می‌شود.

نتیجه‌گیری

ADHD در بزرگسالان یک اختلال پیچیده است که علائم آن در زنان و مردان می‌تواند به طور قابل توجهی متفاوت باشد. شناخت این تفاوت‌ها برای تشخیص به موقع و درمان موثر بسیار مهم است. توجه به جنبه‌های زیستی، روانی و اجتماعی در مدیریت ADHD به بهبود کیفیت زندگی افراد کمک می‌کند.

با افزایش آگاهی در مورد ADHD در زنان و مردان، می‌توان به کاهش تبعیض‌ها و افزایش حمایت‌های مناسب برای این افراد دست یافت. در نهایت، مطالعات بیشتر و به‌روزرسانی روش‌های درمانی، گامی مهم در جهت بهبود زندگی مبتلایان به ADHD خواهد بود.