ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های بهداشت عمومی در جهان است. در حالی که HIV عمدتاً از طریق رفتارهای جنسی پرخطر، مصرف مواد مخدر تزریقی، و انتقال خون آلوده منتقل می‌شود، در مواردی نادر، این ویروس می‌تواند از مادر به کودک منتقل گردد. این انتقال می‌تواند در دوران بارداری، هنگام زایمان یا از طریق شیر مادر رخ دهد.

در این مقاله، به بررسی انتقال HIV از مادر به کودک، روش‌های پیشگیری، درمان و مدیریت این بیماری در کودکان خواهیم پرداخت. این بررسی از جنبه‌های علمی، پزشکی، اجتماعی و اخلاقی موضوع، اهمیت زیادی در مقابله با شیوع HIV در بین کودکان خواهد داشت.

 تعریف HIV و AIDS

ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) یک ویروس حمله‌کننده به سیستم ایمنی بدن انسان است. این ویروس به تدریج سلول‌های ایمنی CD4 را نابود می‌کند که بدن را در مقابل عفونت‌ها و بیماری‌ها ضعیف می‌کند. در صورت عدم درمان، HIV می‌تواند منجر به سندرم نقص ایمنی اکتسابی (AIDS) شود که به‌طور کلی منجر به نقص شدید سیستم ایمنی و در نهایت مرگ می‌شود.

با این حال، HIV در صورتی که به‌موقع درمان شود، می‌تواند در سطح کنترل باقی بماند و از پیشرفت بیماری به AIDS جلوگیری کند. درمان‌های آنتی‌رتروویروسی (ART) امروزه به بیمارانی که مبتلا به HIV هستند کمک می‌کند تا زندگی سالم‌تری داشته باشند.

 انتقال HIV از مادر به کودک

انتقال HIV از مادر به کودک یکی از نگرانی‌های مهم در مدیریت این بیماری است. این انتقال می‌تواند در دوران بارداری، در هنگام زایمان یا از طریق شیر مادر رخ دهد.

• انتقال در دوران بارداری: ویروس می‌تواند از طریق جفت به جنین منتقل شود. این نوع انتقال معمولاً در سه ماهه سوم بارداری بیشتر اتفاق می‌افتد، زمانی که سیستم ایمنی جنین هنوز به طور کامل شکل نگرفته است.

• انتقال هنگام زایمان: در هنگام تولد، نوزاد در معرض تماس مستقیم با خون و مایعات بدن مادر قرار می‌گیرد. این تماس می‌تواند باعث انتقال HIV به نوزاد شود.

• انتقال از طریق شیر مادر: مادرانی که HIV مثبت هستند می‌توانند ویروس را از طریق شیر خود به نوزاد منتقل کنند. این انتقال به ویژه در دوران شیردهی طولانی‌مدت اتفاق می‌افتد.

عوامل مؤثر بر انتقال HIV از مادر به کودک

چندین عامل می‌توانند احتمال انتقال HIV از مادر به کودک را افزایش دهند. این عوامل شامل:

• سطح ویروس در بدن مادر: اگر سطح ویروس در بدن مادر بالا باشد، احتمال انتقال بیشتر است.
• عدم دریافت درمان آنتی‌رتروویروسی: مادرانی که درمان آنتی‌رتروویروسی (ART) دریافت نمی‌کنند، احتمال انتقال HIV به نوزاد آن‌ها بیشتر است.
• زایمان طبیعی در مقابل سزارین: زایمان طبیعی ممکن است خطر انتقال ویروس به نوزاد را افزایش دهد. در مقابل، زایمان سزارین در مواردی که مادر HIV مثبت است، می‌تواند خطر انتقال ویروس را کاهش دهد.
• شیردهی: مادرانی که HIV مثبت هستند و به نوزاد خود شیر می‌دهند، خطر انتقال HIV را از طریق شیر افزایش می‌دهند. با این حال، در برخی موارد، می‌توان از شیر خشک استفاده کرد تا این خطر را کاهش داد.

پیشگیری از انتقال HIV از مادر به کودک

پیشگیری از انتقال HIV از مادر به کودک یکی از اولویت‌های بهداشتی در بسیاری از کشورها است. روش‌های پیشگیری شامل موارد زیر هستند:

• درمان آنتی‌رتروویروسی (ART) در مادر: یکی از مؤثرترین روش‌های پیشگیری از انتقال HIV از مادر به کودک، تجویز درمان آنتی‌رتروویروسی به مادر از دوران بارداری تا پس از زایمان است. این داروها می‌توانند بار ویروسی را در بدن مادر کاهش دهند و خطر انتقال به نوزاد را به حداقل برسانند.

• زایمان سزارین: در بسیاری از موارد، پزشکان پیشنهاد می‌دهند که مادرانی که HIV مثبت هستند، به جای زایمان طبیعی، سزارین انجام دهند. این کار خطر انتقال ویروس در هنگام زایمان را کاهش می‌دهد.

• شیردهی جایگزین: در صورتی که مادر درمان مناسب دریافت کرده باشد و بار ویروسی پایین باشد، ممکن است توصیه شود که از شیر مادر استفاده کند. اما در صورت عدم دسترسی به درمان، شیر خشک می‌تواند جایگزین مناسبی باشد.

درمان HIV در کودکان

در صورتی که نوزاد یا کودک به HIV مبتلا شود، درمان آنتی‌رتروویروسی (ART) برای آن‌ها ضروری است. درمان‌های ART به‌طور معمول شامل ترکیبی از داروهای مختلف است که ویروس را در بدن کودک کنترل می‌کند. هدف از درمان در کودکان، کاهش بار ویروسی، حفظ سلامت سیستم ایمنی و پیشگیری از پیشرفت بیماری به سمت AIDS است.

• شروع درمان در اسرع وقت: برای جلوگیری از آسیب‌های جدی به سیستم ایمنی کودک، درمان آنتی‌رتروویروسی باید بلافاصله پس از تشخیص آغاز شود.

• پایش و پیگیری مستمر: کودکان مبتلا به HIV باید تحت مراقبت‌های پزشکی منظم قرار گیرند تا سطح ویروس در بدن آن‌ها کنترل شود. همچنین باید از نظر رشد و نمو، عوارض جانبی داروها، و سایر مشکلات پزشکی مورد پیگیری قرار گیرند.

 چالش‌های اجتماعی و روانی کودکان مبتلا به HIV

کودکان مبتلا به HIV با چالش‌های زیادی مواجه هستند. علاوه بر مشکلات جسمی و درمانی، این کودکان با مشکلات اجتماعی و روانی نیز روبه‌رو هستند. استیگما و تبعیض اجتماعی، ترس از رد شدن در مدرسه و جامعه، و مشکلات مالی ناشی از درمان می‌توانند اثرات منفی زیادی بر زندگی این کودکان بگذارند.

پیشرفت‌های علمی و درمانی در مدیریت HIV در کودکان

در سال‌های اخیر، پیشرفت‌های زیادی در زمینه درمان HIV در کودکان به‌وجود آمده است. درمان‌های آنتی‌رتروویروسی روز به روز بهتر و مؤثرتر می‌شوند. همچنین تحقیقات در زمینه تولید واکسن HIV و درمان‌های ژنتیکی نیز امیدوارکننده به نظر می‌رسد.

نتیجه‌گیری

انتقال HIV از مادر به کودک یکی از مهم‌ترین چالش‌های بهداشتی در سراسر جهان است. با این حال، پیشرفت‌های پزشکی و علمی در زمینه درمان‌های آنتی‌رتروویروسی و روش‌های پیشگیری از انتقال، امیدواری زیادی ایجاد کرده است. از طریق پیگیری‌های دقیق و درمان‌های پیشگیرانه، می‌توان به میزان قابل توجهی از انتقال HIV به کودکان جلوگیری کرد و کیفیت زندگی این کودکان را بهبود بخشید.

در نهایت، برای کاهش شیوع HIV در کودکان، همکاری میان دولت‌ها، سازمان‌های بین‌المللی، مؤسسات بهداشتی، و جامعه بسیار حیاتی است. آموزش عمومی، دسترسی به داروهای آنتی‌رتروویروسی، و حمایت از خانواده‌های مبتلا به HIV می‌تواند تأثیرات مثبت زیادی در این زمینه داشته باشد.

۲۰ اسفند ۱۴۰۳ ۱۶:۲۴