رویداد۲۴: نمایندگان مجلس با از سرگیری جلسات کمیسیون تلفیق بودجه سال ۱۴۰۴ کل‌کشور از ابتدای هفته جاری، روند بررسی بخش دوم لایحه بودجه سال آینده را آغاز کردند. لایحه‌ای که بخش نخست آن پیش‌تر به تصویب مجلس رسید و نیمه بهمن‌ماه با امضای رئیس‌جمهور ابلاغ شد و حالا در شرایطی روند بررسی جداول و برخی از دیگر جزئیات مهم این لایحه را آغاز کرده‌اند که به‌گفته سخنگوی کمیسیون تلفیق بودجه سال ۱۴۰۴ کل‌کشور، احتمالاً در روز‌های سوم یا چهارم اسفندماه با اتمام کار کمیسیون تلفیق، بررسی بخش دوم لایحه بودجه در جلسات صحن علنی مجلس آغاز می‌شود و انتظار می‌رود تا پیش از هفته پایانی سال، کار تصویب این لایحه در مجلس به پایان برسد.

آن‌چه در روز‌های گذشته، به‌ویژه پس از رونمایی از بخش دوم لایحه بودجه سال ۱۴۰۴ کل‌کشور و مشخص شدن مبلغ بودجه نهاد‌ها و سازمان‌ها و درصد رشد آن نسبت‌به آن‌چه در سال جاری تخصیص یافته، بحث‌های بسیاری در فضای مجازی و رسانه‌ای به راه انداخت و افکار عمومی را با پرسش‌هایی اساسی مواجه کرد.

درصد رشد دستمزد نسبت به امسال چقدر خواهد بود؟

به‌ویژه آن‌ که با نگاهی به میزان حقوق و دستمزدی که در لایحه بودجه سال آینده برای کارگران درنظر گرفته، می‌بینیم دولت پزشکیان نیز همچون دولت رئیسی حاضر نشده میزان حقوق و دستمزد کارگران را بیش از ۲۰ درصد افزایش دهد و به این اعتبار می‌توان گفت که درصد رشد حقوق و دستمزد کارگران در سال آینده نسبت‌به سال جای، صفر خواهد بود!

اما آن‌چه در این بحث، منجر به رنجش خاطر دوچندان شهروندان شده، این است که می‌بینند در شرایطی حقوق و دستمزد کارگران در سال آینده تنها ۲۰ درصد نسبت‌به سال جاری افزایش می‌یابد که بودجه درنظر گرفته شده برای بسیاری از نهاد‌ها و ارگان‌های خاص به‌مراتب بیش از این میزان است.

تبعیضی که به‌باور بسیاری از ناظران و کارشناسان عملاً به‌مراتب بیش از فقر، جامعه را می‌آزارد. آن هم در حالی که شاهدیم این افزایش نابرابر بودجه، به‌ویژه شامل حال نهاد‌ها و دستگاه‌های به‌اصطلاح فرهنگی شده است که اغلب ارتباط معناداری با مطالبات و خواسته‌های عموم شهروندان ندارند و عمدتاً به کار تبلیغات سیاسی و ایدئولوژیک مشغولند.

نهاد‌ها و سازمان‌هایی همچون صداوسیما، ستاد اقامه نماز، سازمان تبلیغات اسلامی و ستاد احیای امر به معروف و نهی از منکر که به‌ویژه در سال‌های گذشته بر موضوعاتی تمرکز کرده و به مسائلی پرداخته‌اند که عمدتاً حساسیت‌برانگیز بوده و بیش از آن‌که جامعه را به حاکمیت نزدیک کنند، منجر به تعمیق بیش از بیش شکافی شده‌اند که در سال‌ها و دهه‌های گذشته میان ملت و دولت فاصله انداخته است.

جالب آن‌که لایحه بودجه سال ۱۴۰۴ کل‌کشور درواقع نخستین لایحه بودجه‌ای است که توسط سازمان برنامه و بودجه و مسئولان دولت پزشکیان تدوین شده و با نگاهی به مبالغی که در این لایحه به این نهاد‌ها و ارگان‌های خاص به‌اصطلاح فرهنگی اختصاص یافته و مقایسه آن با آن‌چه پیش‌تر در آخرین لایحه بودجه دولت رئیسی به این نهاد‌ها اختصاص یافته بود، می‌بینیم که تغییر مشی و رویکرد ویژه‌ای رقم نخورده و عملاً در همان مسیر پیشین گام برمی‌داریم.

نکته حائز اهمیت دیگر در بررسی بودجه نهاد‌ها و ارگان‌های تبلیغاتی و فرهنگی این است که این افزایش چند ده درصدی بودجه، علاوه‌بر نهاد‌ها و سازمان‌هایی همچون صداوسیما و ستاد اقامت نماز، شامل حال ارگان‌هایی همچون کتابخانه و مرکز پژوهش‌های مجلس یا شورای نگهبان و بنیاد شهید نیز شده است.

بودجه کدام نهاد‌ها در سال آینده بیشتر شده است؟

با نگاهی به میزان افزایش بودجه در چند ردیفی که هر کدام به نحوی به فعالیت‌های به‌اصطلاح فرهنگی و تبلیغاتی مجلس شورای اسلامی مربوطند، با برخی از بیشترین افزایش بودجه‌ها مواجه خواهیم شد. چنان‌که بودجه کتابخانه مجلس شورای اسلامی در سال ۱۴۰۴ نسبت‌به سال ۱۴۰۳ خورشیدی، بیش از ۸۴ درصد افزایش یافته و بودجه مرکز پژوهش‌های مجلس نیز با رشد ۲۷ درصدی در همین بازه زمانی همراه بوده است.

جالب آن‌که این بودجه‌ها، مستقل از مبالغی است که به دو نهاد مجلس و شورای نگهبان اختصاص می‌یابد؛ مبالغی که نسبت‌به سال گذشته به‌نحوی چشمگیر افزایش یافته و مشخصاً درحالی که بودجه تخصیص یافته به مجلس در سال ۱۴۰۴ نسبت‌به سال جاری بیش از ۱۶ درصد افزایش یافته، بودجه‌ای که در همین بازه زمانی برای شورای نگهبان درنظر گرفته شده، ۲۸ درصد افزایش یافته است. 

با این همه، اما شاید افزایش بودجه هیچ‌یک از این نهاد‌های تبلیغاتی به اندازه بودجه سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی جلب‌نظر نکند. چه آن‌که مخاطبان این رسانه حاکمیتی که هر روز نیز شماری از آنان این جمع نه‌چندان پرشمار را ترک می‌کند، خوب می‌دانند چگونه تمامی برنامه‌های تلویزیونی و رادیویی به بنگاه‌های اقتصادی تبدیل شده که بجای محتوای فرهنگی با کیفیت، تبلیغات بی‌کیفیت و طولانی به خورد مخاطب می‌دهند. اما به‌رغم آن‌که صداوسیما بیش از تولید محتوای فرهنگی، مشغول درآمدزایی تبلیغاتی است، دولت بودجه این سازمان را بیش از ۳۳ درصد افزایش داده است.

افزایش چشمگیر بودجه نهاد‌ها و ارگان‌های تبلیغاتی، اما تنها به سازمان صداوسیما محدود نیست. چنان‌که وقتی به میزان بودجه نهاد‌هایی همچون ستاد اقامه نماز یا ستاد احیای امر به معروف و نهی از منکر نیز نگاه کنیم و این مبالغ هنگفت را با مبالغی که در سال جاری به آنها اختصاص یافته، مقایسه کنیم، می‌بینیم بودجه ستاد اقامه نماز تا بیش از ۳۰ درصد افزایش یافته و بودجه ستاد احیای امر به معروف و نهی از منکر نیز رشد ۱۹ درصدی را تجربه می‌کند.

آن هم در شرایطی که وضعیت تخصیص بودجه سازمان تبلیغات اسلامی نیز تقریباً به همین منوال است و بنابر لایحه بودجه سال ۱۴۰۴ کل‌کشور، بودجه تخصیص یافته به این نهاد تبلیغاتی نسبت‌به سال جاری چیزی در حدود ۲۴ درصد افزایش یافته است.

چانه زنی برای افزایش بیشتر بودجه نهاد‌های خاص

در شرایطی که کمیسیون تلفیق سرگرم بررسی و تصویب بخش دوم لایحه بودجه سال آینده است و در روز‌ها و هفته‌های آینده نیز شاهد ادامه این روند در صحن علنی مجلس خواهیم بود، نگرانی ناظران نسبت‌به میزان رشد بودجه نهاد‌های تبلیغاتی را تشدید کرده، این است که اعضای کمیسیون فرهنگی مجلس به همین میزان افزایش بودجه نهاد‌های تبلیغاتی نیز راضی نیستند و به‌شدت در تلاشند تا در جریان بررسی و تصویب این بخش از لایحه بودجه سال آینده در کمیسیون تلفیق بودجه و صحن علنی مجلس، تا حد ممکن بر این مبالغ بیافزایند!

فراموش نکنیم کمیسیون فرهنگی مجلس که زیرنظر مرتضی آقاتهرانی، رئیس شورای مرکزی جبهه پایداری اداره می‌شد، عملاً به پاتوق سوپر انقلابی‌های پارلمان تبدیل شده و اکثریت اعضای آن را نمایندگان منتسب‌به همین طیف خاص تشکیل می‌دهند. نمایندگانی همچون احمد راستینه که در قامت سخنگوی کمیسیون فرهنگی و البته عضو کمیسیون تلفیق بودجه در برنامه میز اقتصاد شبکه خبر سیمای جمهوری اسلامی حاضر شده و با استفاده از این تریبون، این گزاره را تبلیغ می‌کند که «سهم فرهنگ از بودجه عمومی ناچیز است» و نهاد‌های تبلیغاتی در این لایحه «مظلوم» واقع شده‌اند.

این مواضع، اما وقتی بیشتر موجب نگرانی می‌شود که می‌بینیم اشاره اصلی این نماینده منتسب‌به جبهه پایداری از «سهم فرهنگ» در بودجه، بحث تبلیغات سیاسی است؛ چنان‌که او در بخشی از صحبت‌هایش در همین برنامه تلویزیونی با اشاره به سهم رسانه از بودجه می‌گوید: «این همه پروپاگاندا و هجمه رسانه‌ای علیه صداوسیما بی‌معنی است. توفیقات جهان امروز با رسانه محقق می‌شود که در تبیین عملیات وعده صادق ۲ صداوسیما نقش مهمی را ایفا کرد که موجب انسجام، وحدت و غرور ملی شد. در برنامه هفتم نیز وظایف سنگینی برای صدا‌وسیما در نظر گرفته شده، اما بودجه کم است!»