شب چله که به عنوان شب یلدا نیز شناخته می‌شود با نامی نهفته به تاریخ و فرهنگ غنی ایران به عنوان نماد آغاز زمستان و تجلی‌گاه امید و زندگی در پی عمق وجود سردی پاییز در کانون توجه ملت ایران قرار می‌گیرد.

واژه «چله» به معنای چهل روز و چهل شب به دوره‌ سرد زمستان اشاره دارد اما نامگذاری این شب به عنوان شب چله، یادآور زمستان و فصلی است که در آن طبیعت به خواب می‌رود و زندگی به نوعی در انتظار بهار است. در واقع چله به ۲ دوره‌ چهل‌روزه به نام‌های چله‌ بزرگ و چله‌ کوچک تقسیم می‌شود که هر یک نمایانگر تغییرات فصلی و چرخه‌های طبیعی است.

ریشه این نامگذاری در باورهای کهن ایرانیان است که به تغییرات فصلی و تأثیر آن بر زندگی انسان‌ها توجه ویژه‌ای داشتند. در گذشته ایرانی‌ها با دقت به تغییرات آب و هوا و تأثیر آن بر کشاورزی و زندگی روزمره خود توجه می‌کردند که به همین دلیل شب چله به عنوان نقطه‌ عطفی در تقویم فصلی سال، شناخته شده که آغاز زمستان و پایان فصل برداشت را نشان می‌دهد.

چله بزرگ که از شب چله آغاز می‌شود به مدت ۴۰ روز ادامه دارد و به عنوان سردترین و طولانی‌ترین دوره‌ زمستان شناخته می‌شود. این دوره، زمان به اوج رسیدن سرمای شدید، تاریکی شب‌ها و به خواب رفتن عمیق طبیعت است که در این زمان، مردم ایران با برگزاری مراسم شب چله و دورهمی‌های خانوادگی به استقبال این چله می‌روند و با آداب و رسوم خاص خود گرما و محبت را در دل تاریکی زمستان زنده نگه می‌دارند.

چله کوچک پس از چله بزرگ آغاز می‌شود و به مدت ۴۰ روز دیگر ادامه دارد که در این زمان به تدریج از شدت سرما کاسته می‌شود. این دوره، نشانه‌ای از آغاز تغییرات فصلی، نزدیک شدن به بهار، بیداری طبیعت و زندگی و رشد دوباره است.

در این شب فرخنده، خانواده‌ها با برپایی سفره‌ای رنگین از میوه‌های فصل، آجیل، انواع شیرینی‌ها و محصولات ایرانی به استقبال طولانی‌ترین شب سال می‌روند. این سنت علاوه بر تقویت پیوندهای خانوادگی و اجتماعی، فرصتی است برای یادآوری ارزش‌های انسانی و فرهنگی که در دل تاریخ ایران و ایرانی نهفته است. اشعار حافظ با مضامین عشق و زندگی در این شب به عنوان زینت‌بخش محافل خانوادگی به دل‌ها گرما و امید می‌بخشند.

از دیرباز، ایرانیان به شب چله به عنوان شبی برای امید و نوید زندگی جدید نگاه داشته‌اند. در آن دوران، مردم با روشن کردن شمع و آتش، نماد روشنی و گرما را در دل تاریکی زمستان زنده نگه می‌داشتند که اکنون نیز این رسم و ادب ادامه دارد. شب چله به عنوان نشان‌دهنده قدرت عشق و دوستی در برابر سختی‌ها و چالش‌های زندگی به ما یادآوری می‌کند که در هر تاریکی، نوری وجود دارد که می‌تواند راه را روشن کند.

در نهایت شب چله نه‌تنها یک جشن فصلی بلکه یادآوری از هویت فرهنگی و تاریخی مردم ایران است. با نگاه‌داشتن ارزش این شب فرخنده می‌توان با سنت‌ها و ارزش‌هایی که نسل‌به‌نسل منتقل شده‌اند و ما را به هم پیوند می‌دهند، باری دیگر تجدید پیمان‌ کرد. به همین سبب به محض فرا رسیدن شب چله با دل‌هایی پر از امید و عشق از فصل‌های جدید زندگی استقبال و برای ایران و ایرانی آرزوی آینده‌ای روشن و پرامید می‌کنیم.