به گزارش بهداشت نیوز نشست تخصصی «ظرفیت‌های نقش آفرینی مردم در نظارت عمومی بر تصمیم‌سازان، تصمیم‌گیران و فعالان فرهنگی» توسط مرکز رصد، برنامه‌ریزی  و ارزیابی دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی در محل خانه اندیشه‌ورزان ایران تشکیل شد.

در ابتدای این نشست، رضا سلامت‌­پناه، معاون برنامه­‌ریزی راهبردی مرکز رصد دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی، به تبیین محورهای اصلی نشست براساس سند تحول شورای عالی انقلاب فرهنگی و مبتنی بر مطالبات حکم جدید رهبر معظم انقلاب به اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی پرداخت.

همچنین درخصوص لزوم توجه و بهره­مندی از ظرفیتهای مردمی به بندهای مصرح در سند تحول شورا در این باره اشاره شد که عبارتند از: «بازآرایی مداوم جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی و ارتباط فعال و دوسویه‌ شورا با نهادها و جریانات مردمی و نخبگانی و ایجاد امکانات و ابزارهای تشویقی و انگیزشی برای مشارکت حداکثری آنها»، «سیاست‌گذاری در جهت تقویت نظارت نظام‌مند با بهره‌گیری از کنشگران بالفعلِ عرصه‌ نظارت و نظارت مردمی و ایجاد زمینه امر به معروف و نهی از منکر با استفاده از ظرفیت شبکه جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی» و «سیاست‌گذاری به‌منظور ایجاد بستر لازم برای فراهم‌آوردن زمینه نقد و مطالبه‌گری از فعالان، تصمیم‌گیران و تصمیم‌سازان عرصه‌های مأموریتی در راستای تحقق اهداف انقلاب فرهنگی»

سلامت­پناه در ادامه گفت: براساس  بندهای فوق از سند مذکور که هندسه محتوایی نشست تخصصی را تأمین می­کند، جهت انتظام به مباحث و اغتنام از فرصت افاده مهمانان و تنظیم مفاد جلسه در قالب محتوای پشتیبان سیاستی  دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی، مؤلفه­ها و محورهای مختصات نظارت عمومی بر سیاست­ها و مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی، مختصات نظارت عمومی بر عملکرد فرهنگی دستگاهها و نهادهای مکلف در مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی، قلمروهای نظارت عمومی بر نهاد سیاست­‌گذار و مجریان فرهنگی، شیوه­های (رفتاری، گفتاری، حقوقی و …) مطالبه­گری و نظارت عمومی، الزامات مسئولان در مواجهه با نظارت عمومی و مطالبه­‌گری فرهنگی، چالش‌­های پیش روی نظارت عمومی و مطالبه­‌گری فرهنگی مورد توجه قرار گیرد.

سپس حسام الدین حائری زاده، معاون و عضو هیئت علمی اندیشکده یقین، به عنوان ارائه­دهنده نخست نشست به بیان دیدگاه­ها و نظرات خود در این باره پرداخت. وی در ابتدا به تبیین مفاهیم فرهنگ، دین و سبک زندگی و ارتباط آنها با یکدیگر و براساس آموزه­های قرآنی پرداخت و افزود: دستور کار نظارت مردم برفرهنگ، خالص­سازی دین است و مردم در حقیقت باید خالص­سازی دین را نظارت کنند. حفظ نظام به حفظ ایمان مردم گره خورده و مهمل ایمان نیز قلب انسان است. شاخص‌های خالص سازی دین، این است که مردم باید قلبی داشته باشند که اهل تفقه و مفاقهه باشد. « وَلَقَدْ ذَرَأْنَا لِجَهَنَّمَ کَثِیرًا مِنَ الْجِنِّ وَالْإِنْسِ لَهُمْ قُلُوبٌ لَا یَفْقَهُونَ بِهَا وَلَهُمْ أَعْیُنٌ لَا یُبْصِرُونَ بِهَا وَلَهُمْ آذَانٌ لَا یَسْمَعُونَ بِهَا»؛ بالاتر از فهم، فقه است و مهم­ترین ظرفیت سازی برای نقش آفرینی مردمی، ظرفیت سازی قلبی مردم است تا قلبی داشته باشند که تفقه کند. اگر مردم در چهلواره دوم انقلاب، اهل مفاقهه نشوند، مانند قوم شعیب میشود که به شعیب گفتند: « قَالُوا یَا شُعَیْبُ مَا نَفْقَهُ کَثِیرًا مِمَّا تَقُولُ وَإِنَّا لَنَرَاکَ فِینَا ضَعِیفًا» (یا شعیب ما بسیاری از آنچه را که تو میگویی نمیفهمیم)

وی در ادامه ضمن انتقاد از علوم انسانی رایج، به تعبیر مقام معظم رهبری درباره ذاتاً مسموم بودن علوم انسانی رایج اشاره کرد و گفت: با ترویج این گونه از علوم انسانی بر قفل شدن بر قلب مردم بیشتر دمیدیم و این وظیفه حوزه‌­های علمیه است که در این باره تلاشی دو چندان انجام دهد.

در ادامه محمدعلی غفوریان، مدیر اندیشکده تعاون و حکمرانی مردمی به بیان دیدگاههای خود در این زمینه پرداخت و گفت: نظارت مردمی برگرفته از مبانی ایدئولوژیک ما در باب امر به معروف و نهی از منکر و شفافیت است. آیه 116 سوره هود میفرماید: « فَلَوْلَا کَانَ مِنَ الْقُرُونِ مِنْ قَبْلِکُمْ أُولُو بَقِیَّةٍ یَنْهَوْنَ عَنِ الْفَسَادِ فِی الْأَرْضِ إِلَّا قَلِیلًا مِمَّنْ أَنْجَیْنَا مِنْهُمْ  وَاتَّبَعَ الَّذِینَ ظَلَمُوا مَا أُتْرِفُوا فِیهِ وَکَانُوا مُجْرِمِینَ» پس چرا در میان امت هایی که پیش از شما بودند، مصلحانی دلسوز نبودند که [مردم را] از فساد در زمین بازدارند؟ مگر اندکی که [به سبب بازداشتن مردم از فساد] نجاتشان دادیم. و آنان که ستم کردند، دنباله رو [و دل بسته] چیزی از نعمت و ثروت شدند [که در آن به سرکشی و طغیان افتادند] و آنان گنهکار بودند.

وی در ادامه درباره قلمروی نظارت مردمی افزود: قلمروی نظارت مردمی، به اندازه قلمروی حکومت است. اصل اول این است که همه چیز باید شفاف باشد مگر موارد استثنائی که ولی فقیه مشخص می نماید. اقتصاد مردمی بدون نظارت مردمی ممکن نسیت، فرهنگ مردمی هم بدون نظارت مردمی میسر نیست.

وی نقش شورای عالی انقلاب فرهنگی در این موضوع را سیاستگذاری برای تقویت فرهنگ مسئولیت پذیری بین مردم و شفافیت در بین مدیران اجرایی دانستند و خاطر نشان کردند شورای عالی انقلاب فرهنگی به عنوان نهاد بالادستی میتواند با سازماندهی نهادهای متولی فرهنگ در کشور نظیر صداوسیما، وزارت آموزش و پرورش، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و… گفتمان و فرهنگ نظارت مردمی در کشور را تحولی جدی دهد.

سومین سخنران این نشست،  رحیم آبفروش، دبیر جامعه ایمانی مشعر بود که در ابتدا به وجود فاصله و شکاف عمیق بین نگاه مسئولین با مقام معظم رهبری در موضوع امر مردم، اعتقاد به مردم و نقش مردم و حق نظارت آنها اشاره کرد و گفت: فرهنگ نظارت­گریزی در بین مسئولین وجود دارد و خودشان را بی نیاز از گزارش دهی به مردم میبینند. اصلاح این چالش نیاز به گزارش دهی به مردم، گفتگوی با مردم و بیان شفاف مشکلات دارد. نه تنها مسئولان خودشان را ملزم به گزارش نمیدانند، بلکه بعضا شاهد این بوده ایم که مسئولان مردم را تصمیماتشان غافلگیر کرده اند. ما زبان مردم را بلد نیستیم؛ به مردم باور و اعتقادی نداریم، اگر مردم، وسط میدان انقلاب شوند، میتوانند بسیاری از مشکلات را حل کرد. ما در مردم­داری و مردم بداری در لایه­های مدیران میانی دچار چالش شده ایم. بعضا از سوی مسئولین شاهد خودمردم­پنداری هستیم. در شرایط کنونی ساختارها و نهادها بر مردم تسلط دارند؛ حتی وقتی بعضی از چهره های مردمی هم وارد بدنه حاکمیت میشوند میبینیم که این قفس آهنین همچنان زنده است.

وی در خصوص نسبت مردم با شورای عالی انقلاب فرهنگی، مردم چقدر از سیاستها و مصوبات شورا خبر دارند؟ آیا برای این شناخت برنامه­ای داشته­ایم؟ این اتفاق نیفتاده است. لازمه نظارت مردمی، آموزش عمومی است.

سخنران چهارم این نشست نیز  محمدهادی هوشیار، پژوهشگر مدیریت راهبردی و شبکه سازی بودند که صحبتهایش را با اهمیت فرهنگ شروع کرد و گفت: اگر یک کشوری بخواهد قوی بشود باید در حوزه تسلیحات، امنیت، اقتصاد و فرهنگ قوی شود و فرهنگ در این بین، از بقیه مهمتر است و هجمه دشمن نیز روی فرهنگ بیشتر است. اگر بخواهیم کاری جلو رود باید از فرهنگ شروع کنیم.

وی ادامه داد: مهمترین چالشهای پیش روی مردمی شدن و نقش آفرینی مردم، یکی فهم نادرست از کار مردمی است. مردم به عنوان ابزار کار تلقی شده اند. به تعبیر رهبری، مردمی بودن یعنی یا نقش دادن به مردم یا اینکه حکومت در خدمت مردم است. در شرایط کنونی نرم افزار و بسترکشور، کشش و ظرفیت نظارت مردمی را ندارد.

در ادامه این نشست نیز برخی از فعالان و صاحبنظران فرهنگی به بیان دیدگاهها و پیشنهادات خود پرداختند. تعریف مردم، نقش مردم، سطوح فعالیت مردم، مکانیزم فعالیت مردم و … اهم نکاتی بود که در این بخش به آنها اشاره شد.