سنگ کیسه صفرا (سنگ صفراوی) سنگ های کوچکی هستند که از کلسترول، رنگدانه های صفراوی و نمک های کلسیم ساخته می شوند، معمولاً در مخلوطی که در کیسه صفرا تشکیل می شوند. آنها یک اختلال شایع در سیستم گوارش هستند و حدود ۱۵٪ از افراد ۵۰ سال و بالاتر را تحت تاثیر قرار می دهند.

برخی از مواردی که ممکن است باعث تشکیل سنگ کیسه صفرا شوند عبارتند از تبلور کلسترول اضافی در صفرا و عدم تخلیه کامل کیسه صفرا.

در بیشتر موارد، سنگ هیچ مشکلی ایجاد نمی کند. با این حال، اگر سنگ ها مجاری را مسدود کرده و باعث عوارضی مانند عفونت یا التهاب پانکراس (پانکراتیت) شوند، ممکن است به درمان فوری نیاز داشته باشید.

اگر سنگ کیسه صفرا (یا سایر انواع بیماری های کیسه صفرا) باعث ایجاد مشکلاتی شود، جراحان ممکن است کیسه صفرا شما را بردارند (که کوله سیستکتومی نامیده می شود). تکنیک ها شامل کوله سیستکتومی لاپاروسکوپی (“سوراخ کلید “) یا جراحی باز است. کیسه صفرا یک اندام حیاتی نیست، بنابراین بدن شما می تواند به خوبی بدون آن کنار بیاید.

علائم سنگ کیسه صفرا

تقریباً در ۷۰ درصد موارد، سنگ کیسه صفرا هیچ علامتی ایجاد نمی کند.

علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

درد شکم و کمر. درد معمولاً نادر است، اما شدید است
افزایش درد شکم بعد از خوردن یک وعده غذایی چرب
زردی
تب و درد، اگر کیسه صفرا یا مجرای صفراوی عفونی شود.

انواع سنگ کیسه صفرا

۳ نوع اصلی سنگ کیسه صفرا وجود دارد :

سنگ های مخلوط : رایج ترین نوع. آنها از کلسترول و نمک تشکیل شده اند. سنگ های مخلوط معمولاً به صورت دسته ای ایجاد می شوند.

سنگ های کلسترولی : عمدتاً از کلسترول تشکیل شده اند، ماده ای شبیه چربی که برای بسیاری از فرآیندهای متابولیک حیاتی است. سنگ های کلسترولی می توانند به اندازه ای بزرگ شوند که مجاری صفراوی را مسدود کنند.

سنگ های رنگدانه : صفرا به دلیل رنگدانه های خاص به رنگ سبز مایل به قهوه ای است. سنگ های صفراوی ساخته شده از رنگدانه صفرا معمولا کوچک، اما متعدد هستند.

علت و عوامل خطر سنگ کیسه صفرا

سنگ کیسه صفرا در زنان بیشتر از مردان است. همچنین در افرادی که اضافه وزن دارند و افرادی که سابقه خانوادگی سنگ کیسه صفرا دارند، بیشتر دیده می شود.

هیچ دلیل واحدی برای ایجاد سنگ کیسه صفرا وجود ندارد.

در برخی افراد، کبد بیش از حد کلسترول تولید می کند. این می تواند منجر به تشکیل کریستال های کلسترول در صفرا شود که به سنگ تبدیل می شوند. در افراد دیگر، سنگبه دلیل تغییر در سایر اجزای صفرا یا به دلیل تخلیه نشدن کیسه صفرا به طور طبیعی ایجاد می شود.

تشخیص سنگ کیسه صفرا

پزشکان با استفاده از تعدادی آزمایش، سنگ کیسه صفرا را تشخیص می دهند، از جمله :

آزمایشات عمومی : مانند معاینه فیزیکی و اشعه ایکس
اولتراسوند : امواج صوتی تصویری را تشکیل می دهند که وجود سنگ کیسه صفرا را نشان می دهد
تست آندوسکوپ : کلانژیوپانکراتوگرافی رتروگراد آندوسکوپی (ERCP). یک لوله نازک از مری عبور می کند و رنگ را به روده تزریق می کند تا کیفیت عکس های اشعه ایکس را بهبود بخشد.
اسکن کبدی صفراوی اسید ایمنودی استیک (HIDA) : نوع خاصی از اسکن هسته ای که عملکرد کیسه صفرا را ارزیابی می کند.
کلانژیوپانکراتوگرافی رزونانس مغناطیسی (MRCP) : شکلی از تکنیک تصویربرداری بدن تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI). کبد، صفراوی و سیستم پانکراس با استفاده از واحد MRI تصویربرداری می شود. تصویر مشابه تست ERCP است.

عوارض سنگ کیسه صفرا

اگر سنگ کیسه صفرا علامتی نداشته باشد، به ندرت نیاز به درمان دارید.

عوارضی که ممکن است نیاز به درمان فوری پزشکی داشته باشند عبارتند از:

قولنج صفراوی : یک سنگ صفرا می تواند از بدن کیسه صفرا به گردن آن (مجرای کیستیک) حرکت کند و منجر به انسداد شود. علائم شامل درد شدید و تب است.

التهاب کیسه صفرا (کوله سیستیت) : سنگ مجرای کیسه صفرا را مسدود می کند و منجر به عفونت و التهاب کیسه صفرا می شود. علائم شامل درد شدید شکم، حالت تهوع و استفراغ است.

یرقان : اگر سنگ صفراوی مجرای صفراوی منتهی به روده را مسدود کند، صفرا به دام افتاده به جای سیستم گوارش وارد جریان خون فرد می شود. رنگدانه های صفراوی باعث زرد شدن پوست و چشم های فرد می شود. ادرار آنها نیز ممکن است نارنجی یا قهوه ای شود.

پانکراتیت : التهاب لوزالمعده، ناشی از مسدود شدن مجرای صفراوی در پایین نزدیک پانکراس. آنزیم های لوزالمعده لوزالمعده را تحریک کرده و می سوزانند و به داخل حفره شکمی نشت می کنند.

کلانژیت : التهاب مجاری صفراوی، که زمانی رخ می دهد که مجرای صفراوی توسط سنگ صفراوی مسدود شود و صفرا عفونی شود. این باعث درد، تب، یرقان و تشنج (لرزش) می شود.
عفونت کبد
سرطان کیسه صفرا (به ندرت رخ می دهد).

درمان سنگ کیسه صفرا

سنگ های صفراوی که هیچ علامتی ایجاد نمی کنند، معمولاً نیازی به درمان پزشکی ندارند. در موارد خاص (مانند جراحی شکم برای سایر شرایط)، پزشکان ممکن است کیسه صفرا را در صورت خطر بالای عوارض سنگ کیسه صفرا بردارید.

درمان به اندازه و محل سنگ کیسه صفرا بستگی دارد، اما ممکن است شامل موارد زیر باشد :

تغییرات رژیم غذایی : مانند محدود کردن یا حذف غذاهای چرب و لبنیات.

سنگ شکنی : یک دستگاه ویژه امواج صوتی تولید می کند تا سنگ های صفراوی را بشکند. این درمان فقط در مراکز خاصی استفاده می شود و بیشتر برای سنگ کلیه استفاده می شود. سنگ شکنی برای سنگ های صفراوی معمولا برای سنگ های گیر کرده در داخل مجرای صفراوی به جای سنگ های کیسه صفرا اختصاص دارد.
داروها : برخی از داروها می توانند سنگ های صفراوی را از بین ببرند، اما این درمان به ندرت انجام می شود، زیرا عوارض جانبی و میزان موفقیت متغیر است.
عمل جراحی.

برداشتن کیسه صفرا یا سنگ کیسه صفرا با جراحی

حدود ۸۰ درصد از افرادی که علائم سنگ کیسه صفرا دارند به جراحی نیاز خواهند داشت. جراحان ممکن است کل کیسه صفرا (کوله سیستکتومی) یا فقط سنگ های مجاری صفراوی را بردارند.

تکنیک های برداشتن کیسه صفرا عبارتند از:

کوله سیستکتومی لاپاروسکوپی : جراحی سوراخ کلید. جراح تعدادی برش (برش) کوچک روی پوست ایجاد می کند که امکان دسترسی به طیف وسیعی از ابزارها را فراهم می کند. جراح کیسه صفرا را از طریق یکی از برش ها خارج می کند.

جراحی باز (لاپاراتومی) : جراح از طریق یک برش شکمی گسترده تر به کیسه صفرا می رسد. اگر جای زخم ناشی از عمل های قبلی یا اختلال خونریزی دارید، ممکن است به جراحی باز نیاز داشته باشید.

منبع : betterhealth