برخی از کسب و کارها و سمت های شغلی به دلیل نقش و جایگاه ویژه ای که در جامعه ایفا میکنند نسبت به اموری که انجام میدهند از سوی قانون برای آنها وظایفی تعیین شده است که موظف به رعایت آن میباشند.

جامعه پزشکی یکی از مهمترین این موارد است. به دلیل اینکه این افراد با سلامت جسمانی و جان انسان ها سر و کار دارند قانونگذار با جرم انگاری برخی از اقدامات به محدود کردن آنها پرداخته است.

بر اساس اصل قانونی بودن جرم و مجازات هیچ فردی را نمیتوان بدون وجود عنوان مجرمانه ای که در قانون مشخص شده باشد مورد مجازات قرار داد. جرایم در حوزه پزشکی نیز از شمول این اصل خارج نیست و باید برای اینکه بدانیم یک پزشک مرتکب جرمی شده است یا خیر به متن قوانین تصویب شده در این حوزه مراجعه کنیم.

تعریف جرم پزشکی چیست؟

در تمامی مشاغل افراد بر حسب کاری که انجام میدهند دارای مسئولیت هایی نیز هستند.

پزشکان در ابتدای مسیر کاری خود سوگند یاد میکنند که نهایت تلاش خود را در جهت بهبود، درمان و حفظ جان بیمار انجام دهند. اما در این میان ممکن است برخی از آنها مرتکب اشتباهاتی شوند و خسارتی به بیمار وارد نمایند.

به دلیل اهمیت ویژه جان انسان قانونگذار اشتباهاتی که از سوی پزشکان رخ میدهد را جرم انگاری کرده است که به آن جرایم پزشکی گفته میشود. برخی از این جرایم هستند که اگر به دست یک فرد عادی انجام گیرند جرمی صورت نگرفته باشد اما پزشکان با توجه به دانش و مسئولیت حرفه ای که پزشکان دارند جرم محسوب میشوند.

با توجه به عمد یا غیر عمد بودن جرم ارتکابی از سوی پزشک به دسته بندی های مختلفی تقسیم میشود که در ادامه به بررسی آنها خواهیم پرداخت.

انواع جرایم تقصیر پزشکی

وکیل جرایم پزشکی در این خصوص بیان میکند با توجه به نوع فعالیتی که پزشکان انجام میدهند دارای وظایف و تعهداتی هستند و نسبت به این موارد آگاهی کاملی دارند.

این افراد با توجه به اینکه نسبت به موارد معین شده آگاه تلقی میشوند اگر مرتکب اشتباه و تقصیر شوند از سوی مراجع کیفری مورد تعقیب قرار میگیرند. به این موارد تقصیر پزشکی گفته میشود که شامل موارد زیر است:

سقط جنین

اگر پزشک یا ماما یا داروساز وسایلی را برای سقط جنین فراهم کنند و یا اقدام به سقط جنین غیرقانونی نمایند بر اساس ماده 624 قانون مجازات اسلامی در بخش تعزیرات به 2 تا 5 سال حبس محکوم خواهند شد.

صدمه زدن به بیمار

پزشک در حین انجام معالجات اگر به بیمار صدمه ای وارد نماید مستلزم پرداخت دیه میباشد و همچنین اگر دستور به اقدام عملی از سوی پرستار یا خود بیمار نیز بدهد که موجب وارد شدن صدمه گردد نیز ضامن است.

این حکم در ماده 495 و 496 قانون مجازات اسلامی بیان شده است. اما در صورتی که پزشک بر اساس اصول و موازین قانونی و فنی و در اقدام خود هیچگونه تقصیر یا اشتباهی نداشته باشد مجرم نبوده و بروز صدمه منتسب به فعل او نمیباشد.

کمک به خودکشی بیمار

یکی از مباحثی که در بسیاری از جوامع مورد نقد و بررسی بسیاری از افراد قرار گرفته است کمک به خودکشی بیمار از روی ترحم میباشد که شامل قتل ترحم آمیز میشود.

برای مثال بیماری که درد و سختی بسیاری را تحمل میکند و چند صباح دیگر نیز مشرف به فوت است، پزشک برای اینکه درد کمتری متحمل شود با تجویز دارو یا استفاده از روشی و البته با رضایت خود بیمار کمک به خودکشی او میکند.

افشای اسرار و اطلاعات بیمار

همانطور که از گذشته تا به امروز بیان شده است پزشک محرم اسرار بیمار است و این مسئله به دلیل اینکه از اهمیت بالایی برای بیمار برخوردار است از سوی قانونگذار نیز محترم شمرده شده و افشای اطلاعات را جرم انگاری کرده است.

این عنوان در ماده 648 قانون مجازات اسلامی مقرر شده است.

صدور گواهی بر خلاف واقعیت

پزشک نباید بر اساس اخلاق و مسئولیت حرفه ای خود گواهی خلاف واقعیت صادر نماید. انجام چنین اقدامی اگر برای سر باز زدن و معافیت از وظایف دولتی، قضائی یا نظامی باشد بر اساس ماده 539 قانون مجازات اسلامی جرم محسوب میشود. اگر برای صدور این گواهی مال یا وجهی دریافت شده باشد، علاوه بر اینکه باید مال را به صاحبش رد نماید، به جرم رشوه نیز محکوم خواهد شد.

تاسیس مراکز و موسسات غیرمجاز پزشکی

در ماده 1 قانون مقررات امور پزشکی و دارویی تاسیس هرگونه مرکز و موسسه غیرمجاز در این زمینه به دلیل تبعات منفی که برای مراجعین و عموم مردم دارد جرم محسوب شده و مرتکب به شش ماه تا دو سال حبس و جریمه نقدی محکوم خواهد شد.

قصور پزشکی به چه معناست؟

قصور به صورت کلی چه از سوی پزشک باشد و چه از سوی افراد دیگر به معنای بی احتیاطی و بی مبالاتی فرد است. البته باید بدانید این دو اصطلاح با اینکه از نظر عموم مردم به یک معنا و یکسان است اما تفاوتهای اساسی با یکدیگر دارند که در ادامه بررسی خواهیم کرد. قصور پزشک بخش دیگری از انواع جرایم پزشکی میباشد که شامل موارد زیر میشود:

بی احتیاطی در انجام اقدامات

اگر برخی از اقدامات بر اساس اصول پزشکی و اطلاعات فنی در این زمینه نباید صورت میگرفت اما از سوی وی انجام شده است و سبب آسیب به بیمار شده است را میتوان گفت قصور پزشک از نوع بی احتیاطی بوده است. برای مثال معاینات برای پای راست بیمار صورت گرفته باشد اما بر اثر بی احتیاطی پای چپ بیمار مورد جراحی قرار بگیرد.

بی مبالاتی در انجام امور محوله

یکی از شایع ترین موارد در قصور پزشکی مربوط به همین بخش میباشد. بی مبالاتی به معنی این است که پزش به وظایفی که بر اساس اصول حرفه ای بر عهده وی گذاشته شده است به درستی عمل نکرده و در نهایت بیمار آسیب ببیند.

برای مثال در جهت جوان سازی پوست آزمایشات لازم برای بررسی پوست بیمار صورت نگرفته باشد و یکی از عوارض مزوتراپی که عفونت پوست بیمار میباشد به او آسیب برساند و چه بسا سبب آسیب به دیگر اعضای وی شود.

خطای پزشک

آخرین مسئله ای که در خصوص تخلفات صورت گرفته وجود دارد را میتوان خطای پزشک دانست. این دسته از مشکلات هم سطح جرایمی که در بالا بیان شد نیستند و مورد تعقیب کیفری قرار نمیگیرند و تنها از سوی مقامات ناظر توبیخ کتبی یا شفاهی انجام میگیرد.

برای مثال میتوان خطا در نسخه نویسی را بیان کرد که پزشک به دلیل اشتباهاتی که در نسخه داشته است سبب بروز خسارت به بیمار شده و علاوه بر جبران خسارت وی باید تعهد دهد که موارد مشابه ای رخ نخواهد داد در غیر این صورت توبیخ شده و مجوز کار از او گرفته خواهد شد.

مجازات این جرایم بر اساس قانون

مجازاتهای بیان شده در قانون برای این دسته از جرایم بیشتر مربوط به دیه، جزای نقدی و حبس میباشد که بر اساس نوع جرم ارتکابی از سوی مرتکب آن تعیین میشود.

مجازات ها همانطور که در برخی از موارد بالا اشاره کردیم به صورت حداقلی و حداکثری تعیین میشود. قاضی نمیتواند کمتر از حداقل و بیشتر از حداکثر میزان تعیین شده در قانون، مجرم را مجازات نماید و تنها باید برای اساس اختیاری که برای او مشخص شده است مجازات را در حکم خود بیان دارد. برای اطلاع از مجازات هر جرم باید به سراغ ماده قانونی مراجعه کرد که به پیش بینی همان جرم پرداخته است.

نحوه شکایت از پزشک

برای آغاز روند رسیدگی در دعاوی کیفری باید در مرجع قضائی صالح از فرد مرتکب شکایت صورت بگیرد. این شکایت کیفری با تنظیم شکوائیه و تسلیم آن به دفتر خدمات الکترونیک قضائی آغاز میشود.

به دلیل اینکه تحقیق و بررسی برای این مسائل نیاز به داشتن دانش و تخصص ویژه ای دارد نمیتوان در مراجع کیفری عمومی مورد بررسی قرار بگیرد. دادسرا که وظیفه انجام کشف جرم، تعقیب متهم و انجام تحقیقات مقدماتی را بر عهده دارد در این دسته از جرایم، دادسرای جرایم پزشکی است که کارکنان این دادسرا به این امور تسلط ویژه ای دارند و شکایت از متهم باید در این دادسرا آغاز شود.

مراجع رسیدگی کننده به این جرایم نیز دادگاهی کیفری عمومی، دادگاه انقلاب، سازمان نظام پزشکی و سازمان تعزیرات حکومتی هستند که حوزه صلاحیت آنها با یکدیگر متفاوت است.

نقش وکیل جرایم پزشکی در دادگاه

وکیل جرایم پزشکی به وکیل پایه یک دادگستری گفته میشود که به صورت تخصصی در زمینه جرایم پزشکی فعالیت میکند. برای شکایت و پیگیری پرونده های کیفری در این زمینه به دلیل این که این افراد در این زمینه به طور تخصصی دانش حقوقی کسب کرده و تجربه کاری دارند بهترین گزینه برای سپردن امور و دریافت راهنمایی میباشند.

این دسته از وکلا هم میتوانند در نقش وکیل به انجام امور و پیگیری های قضائی شما بپردازند و هم برای انجام این اقدامات با ارائه مشاوره حقوقی شما را راهنمایی کنند.

یکی از انواع جرایم پزشکی که دامن گیر آقای کیارستمی شد

یکی از معروف ترین پرونده های مربوط به جرایم پزشکی که در بسیاری از خبر رسانی ها بازتاب داده شد و جنبه عمومی پیدا کرد مربوط به قصور پزشکی بود که در نتیجه منجر به فوت آقای کیارستمی یکی از کارگردانان مشهور ایران بود.

پزشکی که آقای کیارستمی به وی مراجعه کرده بود بر خلاف وظیفه حرفه ای خود انجام عملی که بر عهده وی بود را بر دوش فرزند خود قرار داد. جناب آقای کیارستمی برای عمل پلیپ روده به این پزشک مراجعه کردند که به گفته خود ایشان عملی ساده بوده و با دوره نقاهت کوتاهی بهبود پیدا میکردند اما در نتیجه قصور رخ داده از سوی پزشک این عمل منجر به عفونت شده است.

در ادامه وزیر بهداشت وقت دولت پا به این پرونده گذاشته و با کمک های دولت وضعیت عمومی آقای کیارستمی بهبود پیدا کرد. این کارگردان نامدار برای ادامه روند درمانی خود دیگر به پزشکان داخلی اعتماد نداشت به همین دلیل راهی شهر پاریس شد که در آنجا نیز علت اصلی فوت ایشان را زخم های وارد شده در نتیجه عمل جراحی انجام شده اعلام کردند.

در پایان

به صورت کلی جرایمی که از سوی متخصصین در حوزه خاصی رخ میدهد مبتنی بر وظایف و تعهداتی هست که در نتیجه دانش و تجربه خاص در آن زمینه میباشد که جرم پزشکی از این قرار است.

برای احقاق حقوق تضییع شده در این جرایم باید در ابتدا با راهنمایی و مشاوره یکی از وکلای متخصص به تنظیم شکوائیه خود بپردازید و آنرا تقدیم دادگاه کیفری صالح نمایید.

پرونده از سوی مراجع قضائی به جریان افتاده و پس از انجام تحقیقات قاضی مبادرت به صدور رای خواهد کرد که یا حکم به برائت پزشک داده و یا او را مجرم شناخته و مجازات معین شده را ابلاغ مینماید.